ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΡΩΣΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ.

Οι Εκδόσεις «ΠΕΛΑΣΓΟΣ – Ιωάννης Χρ. Γιαννάκενας» και η ‘’Academy of Social and Political Research’’ του Κρατικού Πανεπιστημίου Λομονόσωφ της Μόσχας, με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του βιβλίου του Δημήτρη Μιχαλόπουλου «Με τον Σταυρό του Αγίου Ανδρέα. Ο Καποδίστριας, ο Κολοκοτρώνης και η Ελευθερία των Ελλήνων, 1800 -1834», οργάνωσαν ημερίδα με θέμα «ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΡΩΣΟΙ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ», στην Παλαιά Βουλή. Στην ημερίδα συμμετείχαν και εκπρόσωποι της Ρωσικής πρεσβείας.

Χαιρετισμό και εισαγωγή στο πρόγραμμα της ημερίδας έκανε ο συγγραφέας κ. Δ.Μ., μετά ο κ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΕΝΑΣ πήρε τον λόγο και είπε ότι στο βιβλίο «Με το σταυρό του Αγίου Ανδρέα….», αναλύεται πως οι δύο μεγάλοι Έλληνες, ο Ι.Κ. και ο Θ. Κ. υπολόγισαν πάρα πολύ στην βοήθεια της ομόδοξης Αυτοκρατορικής Ρωσίας, για την ελευθερία της Ελλάδας από τον Τουρκικό ζυγό. Σήμερα, το γεγονός αυτό μας χρησιμεύει για μία σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας, που είναι και ο σκοπός της σημερινής ημερίδας.

Τέλος, ευχαρίστησε τους συντελεστές της εκδήλωσης και τους παρευρισκόμενους ξένους επισήμους. 

Στην συνέχεια, σε βιντεοσκόπηση και στην Αγγλική γλώσσα, απεύθυνε τον δικό του χαιρετισμό ο κ. Aleksandr Gelyevich Dugin, επικεφαλής της έδρας της Κοινωνιολογίας των Διεθνών Σχέσεων στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας (Λομονόσοφ). Την μετάφραση στα Ελληνικά διάβασε η κ. ΙΣΜΗΝΗ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ: 

«Η σύγχρονη Ελλάδα αποτελεί μέρος της Ευρώπης, εξαίρετης σημασίας, όσον αφορά την παγκόσμια ισορροπία, ειδικότερα όσον αφορά τις συγκρούσεις μεταξύ των ηπειρωτικών / χερσαίων δυνάμεων και των δυνάμεων της θαλάσσης, οι οποίες παραδοσιακά αντιπροσωπεύονταν στο παρελθόν από την Αγγλία και σήμερα από την Αμερική. 

Στις μέρες μας, όμως, έχουν υπάρξει μεγάλες ανακατατάξεις και η Ελλάδα πρέπει να επαναπροσδιορίσει την πολιτιστική της ταυτότητα. Πρέπει να τονισθεί η σχέση με την Ορθόδοξη Ρωσία, οι κοινές πολιτιστικές καταβολές Ελλήνων και Ρώσων και η διατήρηση της ταυτότητάς μας. Εμείς οι Ρώσοι κρατάμε την ταυτότητά μας και την γλώσσα μας, τα ήθη μας και τα έθιμά μας, όπως και οι Έλληνες. Εύχομαι επιτυχία στην ημερίδα σας και ελπίζω να συμμετάσχω σε ένα παρόμοιο φόρουμ στο μέλλον».

Συμπληρώνοντας, ο κ.Δ.Μ. είπε ότι η θέση της Ελλάδας πρέπει να είναι υπέρ των χερσαίων δυνάμεων και να αποτελεί την θαλάσσια προέκταση ακριβώς των δυνάμεων αυτών. Θα είναι πολύ καλύτερα για μας τους Έλληνες να είμαστε η προέκταση των ΧΕΡΣΑΙΩΝ δυνάμεων στα ζεστά νερά της Μεσογείου, παρά να παραμείνουμε ένα απλό εξάρτημα των θαλασσίων δυνάμεων και παίγνιο συμφερόντων εκείνων που θέλουν να απομυζούν το αίμα των λαών Ευρώπης.

Ο επόμενος ομιλητής, πρ. Υπουργός και Ευρωβουλευτής, κ. ΜΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΔΑΚΗΣ, αναφέρθηκε, με χαρακτηριστικά παραδείγματα, σε Ελλάδα και Ρωσία, στον σεβασμό και την λατρεία τόσο του Ελληνικού, όσο και του Ρωσικού λαού, στην Ορθοδοξία και στις Ιερές Εικόνες,( πράγμα που η Ευρώπη του ‘Διαφωτισμού’ δεν παραδέχεται), και εκτιμά ότι αυτό είναι ένας ακόμη συνεκτικός κρίκος μεταξύ των δύο λαών. 

Μετά, ο λόγος δόθηκε στον δημοσιογράφο και πολιτικό αναλυτή κ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΟΠΟΥΛΟ, ο οποίος έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με τα θέματα Ελλάδας –Ρωσίας. Ο κ. Δ.Κ. μίλησε για δύο σημεία στις σχέσεις Ελλάδας – Ρωσίας.

Το ένα είναι ότι, καθ’ όλη την διάρκεια της μεταπολεμικής περιόδου, τα προβλήματα της Ελλάδας προήλθαν, ουσιαστικά, από το εσωτερικό της συμμαχίας, στην οποίαν ανήκε και, παρόλο που η Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ αιχμή του δόρατος της Βόρειο – Ατλαντικής Συμμαχίας κατά της Σοβιετικής Ένωσης, εντούτοις είχε προβλήματα και από την Βόρειο – Ατλαντική Συμμαχία, γιατί ουδέποτε η Ελλάδα ήταν μία αντισοβιετική δύναμη. Η Ρωσία, μετά την διάλυση της Σοβ. Ένωσης, βρέθηκε να είναι μία δύναμη που βασικά επιχειρεί να προστατεύσει, όσο είναι δυνατόν, το Διεθνές Δίκαιο και την γεωπολιτική κατάσταση που προέκυψε από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το δεύτερο είναι η μεγάλη εχθρότητα που έχουν οι ΗΠΑ ιδιαίτερα, η Μεγάλη Βρετανία και οι δυνάμεις του Διεθνούς Κατεστημένου, όπως π.χ. το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, απέναντι στις σχέσεις της Ελλάδας και της Κύπρου με την Ρωσία. Το βασικό δόγμα της Αγγλικής Πολιτικής είναι: «Η Ελλάδα δεν πρέπει να είναι Ρωσική, άρα θα πρέπει να είναι Αγγλική». Υπάρχει διάθεση προσέγγισης και εκ μέρους του Ελληνικού και εκ μέρους του Ρώσικου λαού, αλλά οι προαναφερθείσες δυνάμεις λειτουργούν αποτρεπτικά και όχι μόνον αυτό, αλλά προχωρούν στην αποδόμηση του κοινωνικού κράτους και των ανθρωπιστικών αξιών. Αυτό αποτελεί μία ιδεολογική επίθεση και εναντίον της Ελλάδος, στο μέτρο που αυτές οι Ελληνικής προέλευσης αξίες, τις οποίες έχει υιοθετήσει και η Ρωσία, αντανακλώνται στην Ευρωπαϊκή πραγματικότητα.

Επόμενη ομιλήτρια ήταν η αναπλ. Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. ΜΑΡΙΑ ΜΑΝΤΟΥΒΑΛΟΥ, η οποία τόνισε τις σχέσεις αμοιβαίας αγάπης, μεταξύ Ελλάδος (από την εποχή του Βυζαντίου) και Ρωσίας. Οι Έλληνες, κυρίως της Τουρκοκρατίας, αλλά και μετά την απελευθέρωση, αισθάνονται την Ρωσία ως δεύτερη πατρίδα τους. Στην Οδησσό δημιουργήθηκε η ‘‘Φιλική Εταιρεία’’ και ο Οίκος των Υψηλαντών είχε βρει προστασία στην Ρωσία, αξιώματα και τιμές. Πολλές πόλεις της Ρωσίας, ειδικά τον 18ο και αρχές του19ου αιώνα, ήταν κέντρα Ελληνικά, και ο Μέγας Πέτρος τους είχε δώσει απόλυτη ελευθερία.

Αυτές κρατούσαν τους Έλληνες ενωμένους και βοηθούσαν οικονομικά την μητρική τους γη, την Ελλάδα. Η Ρωσία ενεπλάκη σε πολλούς πολέμους με την Τουρκία, σε αντίθεση με την σούπερ φιλελεύθερη Γαλλία της “Libert’e, Egalit’e, Fraternit’e”, η οποία ενήργησε ως πράκτορας των Τούρκων, ενάντια στην επαναστατημένη Ελλάδα. Ο δὲ Napoleon, τα έβαλε με τους Ρώσους, για να τους διδάξει τι θα πει ‘ελευθερία - Libert’e’, αλλά πήρε το μάθημά του. Ο υμνητής του, Αδαμάντιος Κοραής, συκοφαντούσε μονίμως τους ορθόδοξους Ρώσους και δημιουργούσε ανάλογη εικόνα για τους Έλληνες.

Γνωρίζουν όλοι τις Ρωσοτουρκικές συνθήκες, που ήταν πάντα ευνοϊκές για τους Έλληνες.

Στην Ρωσία ανυψώθηκε ο πρώτος και μοναδικός κυβερνήτης της Ελλάδας, Ιωάννης Καποδίστριας, σε Υπουργό του Τσάρου Νικολάου και έτυχαν προστασίας και υποστήριξης πολλοί Έλληνες λόγιοι. Ο Ρώσος πρέσβης στην Κων/πολη, βαρόνος Στρογγάνωφ διαμαρτυρήθηκε έντονα για τον απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’ και ο Τσάρος Αλέξανδρος απέστειλε αυστηρό τελεσίγραφο στο Σουλτάνο. Το ιερό λείψανό του Πατριάρχη τίμησε στους κόλπους της η Ρωσία, με τιμές αρχηγού κράτους και δημιουργεί στην μνήμη του συνεχή μνημόσυνα, μέχρι σήμερα. Από το Ρωσικό έδαφος θα εξορμήσει και ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και στην Ρωσία κατευθύνονται πάντα οι Έλληνες , όταν έχουν ανάγκη να ζητήσουν προστασία ξένης δύναμης. Παράλληλα, οι ομογενείς στέλνουν πολεμικό υλικό στους επαναστατημένους Έλληνες, ενώ όλοι σχεδόν οι μεγάλοι ευεργέτες της Ελλάδας, σε πόλεις της Ρωσίας ανδρώθηκαν και απέκτησαν τεράστιες περιουσίες (Βαρβάκηδες, Ζωσιμάδες, Ριζάρηδες, Καπλάνηδες, Μαρασλήδες).

Υπάρχουν και οι παραδοσιακές Ελληνορωσικές Αγιορίτικες σχέσεις, κυρίως κατά τον 18ου αι., όπου αναδείχθηκε και ο μεγαλύτερος άγιος της Ρωσικής Γής, ο Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ, ο οποίος αναβίωσε την παράδοση του Ησυχασμού στην Ρωσία, όπως σε εμάς το έκαναν οι¨Αγιοι Κολλυβάδες Πατέρες του Αγίου ‘Όρους, οι οποίοι και τον τιμούσαν ιδιαίτερα. Η Ρώσικη ευσέβεια, μετά την σκοτεινή περίοδο του Κομμουνισμού, συναντιέται πάλι με την Ορθοδοξία, και μέχρι σήμερα θριαμβεύει με τον κόσμο των Αγίων της και την σφραγίδα της Θείας Έμπνευσης και της Ειρήνης που ξαναβρήκε η ψυχή του Ρώσικου Λαού και αναβρύζει μια καινούργια ζωή. 

Ο Νίκος Καζαντζάκης έγραψε την Ιστορία της Ρώσικης Λογοτεχνίας. Ταξίδεψε ο ίδιος τρεις φορές στην Ρωσία. Είναι γνωστό ότι τα Ρωσικά λογοτεχνικά έργα έχουν αγαπηθεί πάρα πολύ από τους Έλληνες, αλλά και από ολόκληρο τον κόσμο. . Γράφει σχετικά ο Ν. Καζαντζάκης: 

Η Ρωσική Φιλολογία επιδιώκει, πέρα από την απλή ωραιότητα, θρησκευτικούς , ηθικούς και φιλοσοφικούς σκοπούς. Ο Ρώσος λογοτέχνης ταράζεται πάντα από τα μεγάλα προβλήματα της ζωής και του θανάτου, αναζητά ποιος ο σκοπός και ποια είναι η έννοια της ζωής. Σκοπός του δεν είναι το λαμπρό παιχνίδι της Τέχνης, αλλά να βρει και να δώσει στον αναγνώστη του τον δεκάλογο των δικαιωμάτων, των υποχρεώσεων και των ελπίδων του ανθρώπου.

Πάντα οι Ρώσοι λογοτέχνες επιδιώκουν το κήρυγμα της αρετής και της ευσέβειας». 

Το μαρτύριο του Αγίου Ανδρέα

Οι Ρώσοι διατήρησαν και ενίσχυσαν την Ορθοδοξία, όταν εμείς είμαστε κάτω από τους Τούρκους. Μετά την πτώση της Βασιλεύουσας, ορθόδοξο βασίλειο ήταν η Μόσχα και μάλιστα, όταν ο Βησσαρίων έδωσε ως σύζυγο την Ζωή – Σοφία Παλαιολογίνα *(1), ανιψιά του τελευταίου αυτοκράτορα Κων/νου Παλαιολόγου, στον Μέγα Δούκα της Μόσχας Ιβάν τον Γ’, ο τελευταίος θεώρησε τον εαυτό του διάδοχο του θρόνου του Βυζαντίου και πήρε σαν έμβλημα τον Δικέφαλο αετό και το όραμα της Μόσχας ως Τρίτης Ρώμης.*(2) 

Ο μέγιστος των Ρώσων ποιητών και γνωστός φιλέλληνας Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν (6 Ιουνίου 1799 – 10 Φεβρουαρίου 1837), στην Οδυσσό συνδέθηκε με τους Έλληνες εκεί, ενδιαφέρθηκε για την Ελληνική Επανάσταση και γράφει ενθουσιώδεις στίχους για την Ελληνική απολύτρωση Ο Φιοντόρ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι (11 Νοεμβρίου 1821 – 9 Φεβρουαρίου 1881), με πατέρα πολύ μορφωμένο και ευλαβή χριστιανό, θαυμαστής ο ίδιος του Ομήρου, ο ποιητής των περιφρονημένων και αυτός, βρήκε αντάξιο μεταφραστή του στην Ελλάδα, τον άγιο της λογοτεχνίας μας Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, ρίχνοντας και αυτός άλλη μία γέφυρα Ελληνορωσικών σχέσεων.

Η σημαία του Αυτοκρατορικού Ρωσικού Ναυτικού, εμπνευσμένη από τον Σταυρό του Αγίου Ανδρέα, την οποίαν χρησιμοποίησε και ο Θ. Κολοκοτρώνης, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η Επανάσταση τελούσε υπό την προστασία της Ρωσίας.

Μετά την κ. Μ.Μ. χαιρετισμό απηύθηναν οι εκπρόσωποι της Ρωσικής Πρεσβείας. Την εκδήλωση έκλεισε η λογοτέχνιδα κ. ΕΛΙΝΑ ΜΑΣΤΕΛΛΟΥ – ΓΙΑΝΝΑΚΕΝΑ, η οποία διάβασε ένα δικό της κείμενο, με τίτλο ΜΟΣΚΟΒΟΣ:

«Τὸ ξανθό γένος… ἡ ελπίδα τῶν σκλάβων ποὺ ψιθύριζαν κάποιοι ἀπόστολοι, ποὺ γυρνοῦσαν στὸ Μοριᾶ καὶ τὴ Ρούμελη, στὴ Θεσσαλία καὶ τὴν Ἢπειρο, Θράκη καὶ Μακεδονία, στὰ Ἰόνια νησιά, στὴν Κρήτη, τὰ Δωδεκάνησα καὶ τὶς Κυκλάδες… καὶ μιλοῦσαν κι ἒλεγαν…… Κι ὃταν ἀπό χαμόσπιτα καὶ γιατάκια σερνόταν ὁ ψίθυρος κι ἒρποντας σὰν καταχνιά ἀνέβαινε στὰ σπίτια νοικοκυραίων καὶ προεστῶν κι ἀπλωνόταν σὲ πόλεις καὶ χωριά, διάσελα καὶ ρεματιές κι ἒφτανε καὶ γιγάντωνε ὡς τὶς κορυφές τῶν βουνῶν, στὰ καπετανάτα καὶ τ’ ἀρματολίκια, τότε, ἦταν π’ ἀνατρίχιαζαν τὰ μωρά στὶς κούνιες σἀ νὰ πέρναγε μαῦρο σύγνεφο πάνω ἀπό τὸν ὓπνο τους, τότε πίκριζε τὸ γάλα στοὺς μαστούς τῶν μανάδων, ἒχανε δυό χτύπους ἠ καρδιά τῶν κοριτσιῶν πάνω ἀπό τὸν ἀργαλειό, στὶς πλατεῖες καὶ τοὺς καφενέδες ἒπεφτε τριπλό τὸ κεχριμπάρι στὸ κομπολόι τῶν γερόντων ἀπό τὴν ταραχὴ, οἱ καλόγεροι κι οἱ παπάδες ἒβαζαν ἀράδα μετάνοιες καὶ νήστευαν μὲ ξεροκόμματο καὶ νερό προσευχόμενοι… Καὶ οἱ ἱππότες τῶν ὁρέων γυάλιζαν τὶς πάλες κι ἀκόνιζαν τὰ σπαθιά καὶ τὰ γιαταγάνια κι ἒβγαζαν κομματάκι-κομματάκι τὴν ψυχή τους καὶ τὴν ἒκαναν βόλια. 

Ἦταν τότε π’ ἀργόσερνε, ἀπό στόμα σὲ στόμα. ὁ ψίθυρος ποὺ γινόταν καημός, ἀπόφαση καὶ τραγούδι…

Ἀκόμα τούτη τὴν ἂνοιξη ραγιάδες, ραγιάδες, 

τοῦτο τὸ καλοκαίρι, καημένη Ρούμελη…

Ὃσο να’ρτεῖ ὁ Μόσκοβος, ραγιάδες, ραγιάδες, 

νὰ φέρει τὸ σεφέρι, Μοριά καὶ Ρούμελη!

Κι ἀχνόφεγγε ἡ ἐλπίδα τῆς λευτεριᾶς μὲ ΟΠΟΙΟ τίμημα…

Κι ὃταν ἒφθασαν οἱ καιροί οἱ ἒσχατοι, ὃταν δὲν ὑπῆρχε πιὰ φὼς, ἒλεος, ἐλπίδα, ὃταν ὁ φόρος αἳματος καὶ θυσίας εἶχε φτάσει στὸ μὴ περαιτέρω, μέσα ἀπό τὸ ἒλος καὶ τὴν σαπίλα, ξεβράστηκε κάτι ποὐ ἀπό καιρό θεωρεῖτο νεκρό. 

Ἂλλοι τὸ ὀνόμασαν φιλότιμο, ἂλλοι πνεῦμα τῆς φυλῆς, ἂλλοι προσπάθησαν νὰ τὸ ἐξωραΐσουν, νὰ τὸ συνδέσουν μὲ τὰ παλιά, μὲ μύθους καὶ ἱστορίες κι εἶπαν πώς ἀναγεννήθηκε ὁ φοίνικας ἀπό τὶς στάχτες του κι ἂλλοι, ἁπλῶς ἀναστέναξαν ἀπό ἀνακούφιση κι ἒφθασε ἡ ἐλπίδα ὃτι δὲν εἶχαν ὃλα πιἀ χαθεῖ, ὡς βαθειά τὰ φυλλοκάρδια τους». 

---------------------------------------------------------------

Βλέπουμε την καταλυτική σχέση του Αγίου Ανδρέα στις Ελληνορωσικές σχέσεις

*(1) Γεννημένη γύρω στο 1455 ήταν ανιψιά του τελευταίου Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου ΙΑ' και θυγατέρα του Θωμά Παλαιολόγου. Βαφτίσθηκε στο Μυστρά και πήρε το όνομα Ζωή. Το 1460 ο δεσπότης Θωμάς, όταν πια ολόκληρη η Πελοπόννησος είχε καταληφθεί από τους Τούρκους, πήρε μαζί του την κάρα του Αγίου Ανδρέα, που αποτελούσε το σπουδαιότερο κειμήλιο του δεσποτάτου του και επιβιβάστηκε με τη συνοδεία του σε δυο γαλέρες, από το λιμάνι της Μεθώνης με προορισμό την Κέρκυρα. . Λίγο αργότερα, με την μεσολάβηση του Έλληνα Βησσαρίωνα που είχε ήδη γίνει στη Ρώμη καθολικός καρδινάλιος, ο Θωμάς Παλαιολόγος, ο τελευταίος κληρονόμος της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, θα μεταβεί στη Ρώμη και θα γίνει δεκτός από τον Πάπα Πίο τον Β΄. Ο Βησσαρίων αργότερα θα φροντίσει η Ζωή – Σοφία να παντρευτεί τον Ιβάν Γ’. 

Ο θυρεός/εθνόσημο της Ρωσίας

*(2) Ο Ιβάν Γ΄ διακήρυξε ότι μεταξύ άλλων κληρονομεί και το δικέφαλο αετό των Παλαιολόγων με ό,τι αυτό συνεπάγεται, τον οποίο έκανε θυρεό δικό του και του νεοσύστατου βασιλείου του. Ο δικέφαλος αετός αντικαταστάθηκε από το σφυροδρέπανο επί σοβιετικού καθεστώτος και αποκαταστάθηκε σε εθνόσημο της Ρωσίας, όταν αυτό κατέρρευσε. 

ΘΩΜΑΪΣ ΠΑΡΙΑΝΟΥ