Η ιστορία της διαφθοράς και των πολιτικών σκανδάλων στην Ελλάδα

Από τα ιερά «Σιμωνιακά» του 1875 στο καλαμπόκι και στη «λίστα Λαγκάρντ»!

«Να προσέξουν καλά τι θα γράψουν οι βουλευτές που θα συντάξουν το πόρισμα της Προκαταρκτικής για τη “λίστα Λαγκάρντ”. Θα γραφτεί στην Ιστορία, καθώς θα είναι η τελευταία Προκαταρκτική της Βουλής» είπε πρόσφατα έμπειρος κοινοβουλευτικός. Με δεδομένη τη σύμφωνη -μέχρι στιγμής- γνώμη των κομμάτων για κατάργηση του άρθρου 86 του Συντάγματος περί ευθύνης υπουργών φαίνεται ότι έχει δίκιο και πιθανότατα όντως η Προκαταρκτική για τη «λίστα Λαγκάρντ» θα είναι η τελευταία.

Για να φτάσουμε, όμως, στη «λίστα Λαγκάρντ» προηγήθηκαν πολλές Προκαταρκτικές. Η υπόθεση των σκανδάλων και των Προκαταρκτικών στη Βουλή δεν είναι τωρινή. Ούτε καν της Μεταπολίτευσης. Το πρώτο γερό πολιτικό σκάνδαλο έρχεται στο φως από το 1875 ήδη και αφορά την υπόθεση των «Σιμωνιακών». Αφορούσε τη δωροδοκία δύο υπουργών της κυβέρνησης του Δημητρίου Βούλγαρη και ορισμένους υποψήφιους μητροπολίτες. Ο τότε υπουργός των Εκκλησιαστικών Ιωάννης Βαλασόπουλος μαζί με τον υπουργό Δικαιοσύνης και γαμπρό του πρωθυπουργού Δ. Βούλγαρη, τον Βασίλειο Νικολόπουλο, κατηγορήθηκαν ότι δωροδοκήθηκαν από υποψήφιους μητροπολίτες με υψηλά χρηματικά ποσά και άλλα δώρα (μετοχές, κοσμήματα), προκειμένου να πιέσουν την Ιερά Σύνοδο να τους εκλέξει στις χηρεύουσες μητροπόλεις. Στις 22 Δεκεμβρίου του 1875 η Βουλή παραπέμπει στο υπουργοδικείο τους δύο υπουργούς, οι οποίοι καταδικάζονται.

Για τον ΟΤΕ

Από τις πρώτες Εξεταστικές στη νεότερη πολιτική ιστορία είναι αυτή που λαμβάνει χώρα το 1955 επί κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Καραμανλή για την υπόθεση του ΟΤΕ. Το πόρισμα της Εξεταστικής καταλόγισε «βαρύτατας πολιτικάς ευθύνας στους Σπ. Μαρκεζίνη και Θ. Καψάλη (διάδοχο του Μαρκεζίνη στο υπουργείο Συντονισμού) επειδή εξαπάτησαν τον πρωθυπουργό και τη Βουλή και με επιστολή του πρώτου είχαν δεσμεύσει την ελληνική κυβέρνηση σε συμφωνία με τη Siemens και την Telefunken, οι οποίες θα έκαναν και την προμήθεια του τηλεφωνικού υλικού για τον εκσυγχρονισμό του ΟΤΕ.

Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια. Μέχρι να φτάσουμε στη δεκαετία του '80, όταν η σκανδαλολογία φουντώνει. Από το 1984 και μετά ο όρος Εξεταστική και Προανακριτική αρχίζει να ακούγεται εντονότατα στη Βουλή. Το 1984 μάλιστα έρχεται και η πρώτη άρση ασυλίας βουλευτή. Αφορά τον πρώην υπουργό Εμπορίου και Συγκοινωνιών Γεώργιο Παναγιωτόπουλο, του οποίου η ασυλία αίρεται έπειτα από κατηγορία για εξαγωγή παρανόμου συναλλάγματος στην υπόθεση της Βαλκάν Εξπόρτ. Η υπόθεση δεν έφτασε πάντως ποτέ στο ακροατήριο, ενώ ο κατηγορούμενος αθωώθηκε με βούλευμα.

Το έτος ορόσημο για τις Προανακριτικές στη Βουλή δεν ήταν άλλο από το 1989. Η πτώση της κυβέρνησης Παπανδρέου σήμανε ταυτόχρονα μπαράζ Προανακριτικών Επιτροπών στη Βουλή, οι οποίες έφτασαν μέχρι του σημείου παραπομπής του πρώην πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου σε Ειδικό Δικαστήριο.

Ο Παπανδρέου

Στις 18 Ιουλίου 1989, έπειτα από σχετική πρόταση της Νέας Δημοκρατίας, 171 βουλευτές Ν.Δ. και Συνασπισμού ψήφισαν υπέρ της παραπομπής του Ανδρέα Παπανδρέου και πέντε υπουργών του σε Προανακριτική για το σκάνδαλο Κοσκωτά. Η επιτροπή διαρκεί περίπου δύο μήνες και στις 27 Σεπτεμβρίου 1989, μία μόλις ημέρα μετά τη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη, η Βουλή παραπέμπει σε Ειδικό Δικαστήριο για το σκάνδαλο Κοσκωτά τον Ανδρέα Παπανδρέου μαζί με τους υπουργούς της κυβέρνησής του Μένιο Κουτσόγιωργα, Γιώργο Πέτσο, Παναγιώτη Ρουμελιώτη (πρώην εκπρόσωπο της χώρας στο ΔΝΤ) και Δημήτρη Τσοβόλα.

Η δίκη μεταδίδεται από την τηλεόραση και καθηλώνει τους Ελληνες μπροστά στις τηλεοράσεις. Ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν παρίσταται στη δίκη καταγγέλλοντας σκευωρία, ενώ ο Π. Ρουμελιώτης δεν δικάζεται, αφού είχε ήδη εκλεγεί ευρωβουλευτής και η Ευρωβουλή δεν ήρε την ασυλία του. Η διαδικασία ωστόσο σημαδεύεται από τον θάνατο του Μένιου Κουτσόγιωργα, ο οποίος υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο εντός της αίθουσας του δικαστηρίου.

Η απόφαση εκδίδεται στις 16 Ιανουαρίου 1992. Με ψήφους 7-6, ο Ανδρέας Παπανδρέου κηρύχθηκε αθώος. Αντιθέτως, στον Δημήτρη Τσοβόλα επεβλήθη ποινή φυλάκισης δυόμιση ετών και τριετής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων, ενώ στον Γεώργιο Πέτσο φυλάκιση 10 μηνών και διετής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων, ποινές που εξαγοράστηκαν. Με απόφασή της στις 26/11/1993, η Βουλή συμφώνησε στην απονομή χάριτος και στην άρση των έννομων συνεπειών της καταδίκης του Δημήτρη Τσοβόλα.

Τι καλαμπόκι

Πριν από το σκάνδαλο Κοσκωτά η Βουλή είχε προλάβει να ολοκληρώσει ακόμα δύο Προανακριτικές. Η πρώτη ήταν για την υπόθεση των τηλεφωνικών υποκλοπών. Τον Σεπτέμβριο του 1989 με Προανακριτική-εξπρές 169 βουλευτές Ν.Δ. και Συνασπισμού αποφασίζουν παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου σε Προανακριτική με τις κατηγορίες της ηθικής αυτουργίας κατ' εξακολούθηση στην παγίδευση και παραβίαση των τηλεφωνημάτων και της προφορικής συνομιλίας. Η δίκη για τον Ανδρέα Παπανδρέου δεν αρχίζει ποτέ και με απόφασή της στις 15 Μαΐου 1992 η Ολομέλεια της Βουλής αποφασίζει την αναστολή δίωξης κατά του πρώην πρωθυπουργού.

Λίγο νωρίτερα, τον Ιούλιο του 1989, η Βουλή καταπιάνεται με το σκάνδαλο του γιουγκοσλαβικού καλαμποκιού. Η κατηγορία αφορά λαθραία εισαγωγή χιλιάδων τόνων γιουγκοσλαβικού καλαμποκιού από κρατική εταιρία και την εξαγωγή του στη συνέχεια σε χώρες της Ευρώπης ως ελληνικό. Η Βουλή παραπέμπει στο Ειδικό Δικαστήριο (υπουργοδικείο) τον πρώην υπουργό Οικονομικών του ΠΑΣΟΚ Νίκο Αθανασόπουλο για ηθική αυτουργία σε έκδοση ψευδών βεβαιώσεων, χρήση πλαστού εγγράφου κ.ά. Ο πρώην υπουργός καταδικάζεται σε ποινή φυλάκισης τριών ετών και έξι μηνών, όμως η Βουλή στις 17 Ιανουαρίου 1994 αίρει τις έννομες συνέπειες αυτής της καταδίκης.

Η ΑΓΕΤ

Το 1993 το ΠΑΣΟΚ επανέρχεται στην εξουσία και σπεύδει να πάρει εκδίκηση. Στις 11 Ιανουαρίου του 1994 το ΠΑΣΟΚ προτείνει τη σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής για την πώληση της ΑΓΕΤ, η οποία εξελίσσεται σε Προανακριτική, που παραπέμπει στο Ειδικό Δικαστήριο τους Κ. Μητσοτάκη, Ανδρ. Ανδριανόπουλο και Γ. Παλαιοκρασσά. Παράλληλα στήνεται νέα Προανακριτική για τις τηλεφωνικές υποκλοπές με κατηγορουμένους τους Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και Ντ. Μπακογιάννη. Ο Κ. Μητσοτάκης παραπέμφθηκε το 1994 για τις υποκλοπές, η δίωξη ωστόσο ανεστάλη με απόφαση της Βουλής τη 16η Ιανουαρίου 1995. Για την ίδια υπόθεση υποβλήθηκε πρόταση κατηγορίας και κατά της υπουργού Πολιτισμού Θ. Μπακογιάννη, αλλά η Βουλή δεν την παρέπεμψε. Ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης και οι υπουργοί Οικονομικών Ι. Παλαιοκρασσάς και Βιομηχανίας, Εμπορίου, Τεχνολογίας Α. Ανδριανόπουλος παραπέμφθηκαν το 1994 και για την υπόθεση της πώλησης της ΑΓΕΤ. Και αυτών η δίωξη ανεστάλη με απόφαση της Βουλής τη 16η Ιανουαρίου 1995. Η απόφαση πάντως για αναστολή της δίωξης προκαλεί την οργή του τότε προέδρου της Ν.Δ. Μιλτιάδη Εβερτ, ο οποίος ζητεί να προχωρήσουν οι διαδικασίες για να μη δοθεί η εντύπωση του συμψηφισμού.

Το σύγχρονο φιάσκο για τη Siemens και τους TOR

Μολονότι πολλοί θα περίμεναν ότι το σκάνδαλο της Siemens ήταν το μόνο σίγουρο πως θα εξελισσόταν σε Προκαταρκτική, κάτι τέτοιο δεν έγινε. Επειτα από μακρά Εξεταστική το ΠΑΣΟΚ με ένα πόρισμα-φιάσκο πρότεινε Προκαταρκτική μόνο για τους Χρ. Μαρκογιαννάκη και Γ. Αλογοσκούφη. Η πρόταση για παραπομπή και των δύο απερρίφθη από τους ίδιους τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, με αποτέλεσμα η Προκαταρκτική να μη διεξαχθεί ποτέ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το ότι Προκαταρκτική δεν έγινε ούτε για τους TOR M1 και τον Ακη Τσοχατζόπουλο, αφού. παρότι η Ν.Δ. είχε βρει τους λογαριασμούς των offshore, ο Ευ. Βενιζέλος αθώωσε τον τότε σύντροφό του λέγοντας ότι η Ν.Δ. είχε βρει αριθμούς τηλεφώνων!

Αντιθέτως, διεξήχθησαν Προκαταρκτικές για άλλες υποθέσεις. Πρώτη αυτή το 2009 επί Ν.Δ., όταν παραπέμφθηκε ο τότε υπουργός Αιγαίου και Ναυτιλίας Αριστοτέλης Παυλίδης για υποθέσεις που αφορούσαν ηθική αυτουργία σε εκβίαση εφοπλιστών. Η υπόθεση οδηγήθηκε σε Προκαταρκτική, όχι όμως και στο Ειδικό Δικαστήριο, αφού υπέρ της παραπομπής ψήφισαν 146 και όχι 151 βουλευτές.

Προκαταρκτική στήθηκε από το ΠΑΣΟΚ και για την υπόθεση του Βατοπαιδίου. Η κοινοβουλευτική διαδικασία ολοκληρώθηκε με τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ να παραπέμπουν στο Ειδικό Δικαστήριο τους πρώην υπουργούς της Νέας Δημοκρατίας Μπασιάκο και Κοντό, ωστόσο το δικαστικό συμβούλιο απεφάνθη ότι τα καταγγελλόμενα αδικήματα είχαν παραγραφεί, με αποτέλεσμα η υπόθεση να κλείσει.

Γιώργος Λυκουρέντζος