Οι περισσότεροι οικονομολόγοι όταν δημιουργήθηκε το Ευρώ σκέφτηκαν ότι το όλο σχέδιο ήταν ελλιπές. Είχαν ήδη καταργήσει πολλούς μηχανισμούς οικονομική προσαρμογής χωρίς να τους αντικαταστήσουν με κάτι άλλο.
Ένας από τους λόγους που λειτουργεί το κοινό αμερικανικό νόμισμα δηλαδή το δολάριο, είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν μια κοινή νομισματική αρχή αλλά και υψηλά ποσοστά γεωγραφικής κινητικότητας του εργατικού και στελεχιακού δυναμικού της χώρας. Η αμερικανική κυβέρνηση είναι πρόθυμη να επιτρέψει για παράδειγμα στη Βόρεια Ντακότα να αδειάσει, αν οι κάτοικοι της επιθυμούν πραγματικά να την εγκαταλείψουν.
Στην Ευρώπη δεν υπάρχει μια και μοναδική κοινή οικονομική και νομισματική αρχή, η μετανάστευση είναι δυσκολότερη και οι περισσότερες χώρες δεν είναι πρόθυμες να εγκαταλείψουν και να εγκαταλειφθούν από τους πληθυσμούς τους. Γι αυτό ακριβώς δεν υπάρχει το κατάλληλο
θεσμικό πλαίσιο για την αποτελεσματική λειτουργία του κοινού νομίσματος.
Η Ευρώπη βέβαια θα μπορούσε να αντισταθμίσει τις όποιες ανεπάρκειες ενδυναμώνοντας και δίνοντας περισσότερες εξουσίες και αρμοδιότητες στις νομισματικές αρχές, προς το παρόν όμως κάτι τέτοιο δεν υπάρχει στον ορίζοντα. Οι χώρες της Ευρώπης έχουν δεθεί με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που ως τώρα μπορεί να χαρακτηρισθεί και σύμφωνο οικονομικής ύφεσης, γιατί ο περιορισμός των ελλειμμάτων εν μέσω οικονομικής κρίσης, οδηγεί στην ύφεση, ακριβώς αυτό δηλαδή που συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα.
Εδώ και καιρό οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν το ερώτημα αν το σχέδιο για τη λειτουργία του κοινού νομίσματος θα μπορούσε να λειτουργήσει και να αποδώσει εν μέσω μιας κρίσης, ή αν θα καταρρεύσει. Όπως φαίνεται, κανείς ακόμη δεν μπορεί να αποφασίσει, ενώ το διεθνές σώμα των ενόρκων ακόμη συνεδριάζει για να αποφανθεί.
Η συμφωνία στην οποία η Ευρώπη κατέληξε τον περασμένο Ιούλιο, ήταν, λογικά, μια καλή συμφωνία. Αναγνώριζε ότι η Ελλάδα για να αναπτυχθεί χρειάζεται οικονομική βοήθεια, αλλά ουσιαστικά δεν έβαλαν χρήματα στο ταμείο, ενώ η διαδικασία επικύρωσης της συμφωνίας είναι αργή και αντιμετωπίζει πολιτικές δυσκολίες. Τα ερωτήματα λοιπόν δεν έχουν απαντηθεί.
Υπάρχουν αρκετοί θεσμικοί τρόποι για να αντιμετωπιστεί η κρίση. Ο Ευρωπαϊκός Προσωρινός Μηχανισμός Στήριξης (EFSF) πρέπει να ισχυροποιηθεί και να αποκτήσει μεγαλύτερες δυνατότητες. Αυτό είναι το ελάχιστο που πρέπει να γίνει. Μακροπρόθεσμα οι Ευρωπαίοι θα χρειαστούν κοινά ομόλογα, τα λεγόμενα και ευρώ - ομόλογα, καθώς και κάποια άλλα θεσμικά εργαλεία και πολιτικές, θα πρέπει όμως κυρίως να αναγνωρίσουν ότι ο δρόμος της λιτότητας δεν είναι ο ορθός.
Η έκδοση ευρώ – ομολόγου είναι ένα μόνο κομμάτι από τις θεσμικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν. Το πρόβλημα με την Ευρωζώνη είναι ότι οι Ευρωπαίοι πιστεύουν λανθασμένα ότι θα βγουν από την κρίση περιορίζοντας μόνον τα ελλείμματα, κάτι που δεν ισχύει. Η Ιρλανδία και η Ισπανία είχαν πλεονάσματα πριν από την κρίση, αλλά έκαναν το λάθος να πιστεύουν ότι ο περιορισμός των ελλειμμάτων ήταν αναγκαίος και αρκετός για να προστατέψουν το οικονομικό οικοδόμημα, έκαναν όμως λάθος.
Η συμφωνία της 21ης Ιουλίου θα ήταν μια καλή αρχή αν είχε εφαρμοστεί γρήγορα, αλλά αυτό δεν συνέβη. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο των δημοκρατικών και διακρατικών διαδικασιών, το να διαρκέσει δύο μήνες η διαδικασίας επικύρωσης των συμφωνιών δεν είναι μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι αγορές όμως κινούνται ταχύτερα από τις κυβερνήσεις και τους διεθνείς θεσμούς, γι αυτό ακριβώς και δεν μπορώ να επικρίνω τις κυβερνήσεις για ηθελημένες καθυστερήσεις, καθώς αυτή είναι η φύση της Δημοκρατίας. Τις επικρίνω όμως γιατί δεν έπραξαν τίποτε για να προβλέψουν και να αντιμετωπίσουν την κρίση εδώ και δέκα χρόνια. Από εδώ και στο εξής θα υπάρξουν έντονοι οικονομικοί κραδασμοί, αλλά δεν μπορώ να προβλέψω αν η Ευρωζώνη θα βγει από την κρίση αλώβητη.
Όλα εξαρτώνται από την πολιτική και τις αποφάσεις κυβερνήσεων και ηγετών. Πιστεύω ότι οι δεσμεύσεις των πολιτικών να αντιμετωπίσουν την κρίση με όλα τα μέσα είναι αληθείς, όμως ο συντονισμός των οικονομικών και των πολιτικών διαδικασιών και αποφάσεων είναι κακός. Υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες σε ένα χρόνο από τώρα η Ευρωζώνη να είναι μικρότερη απ’ ότι είναι σήμερα.
Πολλοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι ο καλύτερος τρόπος για να συμβεί αυτό θα είναι να αποχωρήσουν από την Ευρωζώνη κάποιες χώρες του βορρά, κάτι που θα ήταν η πιο εύκολη προσαρμογή στις νέες συνθήκες. Η γενική πρόβλεψη είναι όμως ότι αυτό δεν θα συμβεί, αλλά αντίθετα αυτές που θα αποχωρήσουν θα είναι κάποιες αδύναμες οικονομικά χώρες, που θα προκαλέσουν βαριά τραύματα στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, επαναλαμβάνοντας τα γεγονότα μετά την κατάρρευση της Λίμαν Μπρόδερς το 2008.
Αν η Ευρώπη συνεχίσει να προχωρά μπροστά με πακέτα λιτότητας όπως αυτό της Γερμανίας, και χωρίς να προσφέρει την οικονομική βοήθεια στις χώρες που έχουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα όπως η Ελλάδα, είναι σχεδόν σίγουρο ότι η Ευρωζώνη θα διασπασθεί. Αν όμως οι χώρες της Ευρώπης προχωρήσουν σε γενναίες αποφάσεις και προσφέρουν τα απαραίτητα χρήματα, τότε η Ευρωζώνη θα επιβιώσει, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διαθέτει την απαραίτητη ευελιξία για να αντιμετωπίσει την κρίση. Η παρέμβαση της ECB είναι άκρως απαραίτητη και ουσιαστική, καθώς η κεντρική τράπεζα
της Ευρώπης είναι η μόνη που μπορεί και πιθανόν να θέλει να παρέμβει για να κατευθύνει τις εξελίξεις. Το πρόβλημα είναι ότι κάποιοι στη Γερμανία και αλλού υποστηρίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν πρέπει να αγοράζει ομόλογα της Ιταλίας και της Ισπανίας, κάτι που εκτιμούν ότι είναι βήμα στο κενό. Αν όμως τα ισπανικά και ιταλικά ομόλογα δεν αγοραστούν οι προοπτικές τις Ευρωζώνης θα είναι οι κάκιστες δυνατές.
Είναι πολύ πιθανόν ότι η Ελλάδα δεν θα χρεωκοπήσει και δεν θα προχωρήσει σε στάση πληρωμών αν της δοθούν τα χρήματα που χρειάζεται για να τροφοδοτήσει την ανάπτυξη, καθώς έχει τεράστιες δυνατότητες και προοπτικές. Αν η Ευρώπη την χρηματοδοτήσει θα αρχίσει και πάλι να αναπτύσσεται ενώ το χρέος της θα γίνει βιώσιμο. Προς το παρόν όμως η Ελλάδα δεν έχει δεχθεί αναπτυξιακή βοήθεια αλλά εφαρμόζει μόνον προγράμματα λιτότητας για να μειώσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού, και δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος ότι θα αποφύγει τη χρεωκοπεία και τη στάση πληρωμών.
skai.gr
Ένας από τους λόγους που λειτουργεί το κοινό αμερικανικό νόμισμα δηλαδή το δολάριο, είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν μια κοινή νομισματική αρχή αλλά και υψηλά ποσοστά γεωγραφικής κινητικότητας του εργατικού και στελεχιακού δυναμικού της χώρας. Η αμερικανική κυβέρνηση είναι πρόθυμη να επιτρέψει για παράδειγμα στη Βόρεια Ντακότα να αδειάσει, αν οι κάτοικοι της επιθυμούν πραγματικά να την εγκαταλείψουν.
Στην Ευρώπη δεν υπάρχει μια και μοναδική κοινή οικονομική και νομισματική αρχή, η μετανάστευση είναι δυσκολότερη και οι περισσότερες χώρες δεν είναι πρόθυμες να εγκαταλείψουν και να εγκαταλειφθούν από τους πληθυσμούς τους. Γι αυτό ακριβώς δεν υπάρχει το κατάλληλο
θεσμικό πλαίσιο για την αποτελεσματική λειτουργία του κοινού νομίσματος.
Η Ευρώπη βέβαια θα μπορούσε να αντισταθμίσει τις όποιες ανεπάρκειες ενδυναμώνοντας και δίνοντας περισσότερες εξουσίες και αρμοδιότητες στις νομισματικές αρχές, προς το παρόν όμως κάτι τέτοιο δεν υπάρχει στον ορίζοντα. Οι χώρες της Ευρώπης έχουν δεθεί με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που ως τώρα μπορεί να χαρακτηρισθεί και σύμφωνο οικονομικής ύφεσης, γιατί ο περιορισμός των ελλειμμάτων εν μέσω οικονομικής κρίσης, οδηγεί στην ύφεση, ακριβώς αυτό δηλαδή που συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα.
Εδώ και καιρό οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν το ερώτημα αν το σχέδιο για τη λειτουργία του κοινού νομίσματος θα μπορούσε να λειτουργήσει και να αποδώσει εν μέσω μιας κρίσης, ή αν θα καταρρεύσει. Όπως φαίνεται, κανείς ακόμη δεν μπορεί να αποφασίσει, ενώ το διεθνές σώμα των ενόρκων ακόμη συνεδριάζει για να αποφανθεί.
Η συμφωνία στην οποία η Ευρώπη κατέληξε τον περασμένο Ιούλιο, ήταν, λογικά, μια καλή συμφωνία. Αναγνώριζε ότι η Ελλάδα για να αναπτυχθεί χρειάζεται οικονομική βοήθεια, αλλά ουσιαστικά δεν έβαλαν χρήματα στο ταμείο, ενώ η διαδικασία επικύρωσης της συμφωνίας είναι αργή και αντιμετωπίζει πολιτικές δυσκολίες. Τα ερωτήματα λοιπόν δεν έχουν απαντηθεί.
Υπάρχουν αρκετοί θεσμικοί τρόποι για να αντιμετωπιστεί η κρίση. Ο Ευρωπαϊκός Προσωρινός Μηχανισμός Στήριξης (EFSF) πρέπει να ισχυροποιηθεί και να αποκτήσει μεγαλύτερες δυνατότητες. Αυτό είναι το ελάχιστο που πρέπει να γίνει. Μακροπρόθεσμα οι Ευρωπαίοι θα χρειαστούν κοινά ομόλογα, τα λεγόμενα και ευρώ - ομόλογα, καθώς και κάποια άλλα θεσμικά εργαλεία και πολιτικές, θα πρέπει όμως κυρίως να αναγνωρίσουν ότι ο δρόμος της λιτότητας δεν είναι ο ορθός.
Η έκδοση ευρώ – ομολόγου είναι ένα μόνο κομμάτι από τις θεσμικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν. Το πρόβλημα με την Ευρωζώνη είναι ότι οι Ευρωπαίοι πιστεύουν λανθασμένα ότι θα βγουν από την κρίση περιορίζοντας μόνον τα ελλείμματα, κάτι που δεν ισχύει. Η Ιρλανδία και η Ισπανία είχαν πλεονάσματα πριν από την κρίση, αλλά έκαναν το λάθος να πιστεύουν ότι ο περιορισμός των ελλειμμάτων ήταν αναγκαίος και αρκετός για να προστατέψουν το οικονομικό οικοδόμημα, έκαναν όμως λάθος.
Η συμφωνία της 21ης Ιουλίου θα ήταν μια καλή αρχή αν είχε εφαρμοστεί γρήγορα, αλλά αυτό δεν συνέβη. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο των δημοκρατικών και διακρατικών διαδικασιών, το να διαρκέσει δύο μήνες η διαδικασίας επικύρωσης των συμφωνιών δεν είναι μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι αγορές όμως κινούνται ταχύτερα από τις κυβερνήσεις και τους διεθνείς θεσμούς, γι αυτό ακριβώς και δεν μπορώ να επικρίνω τις κυβερνήσεις για ηθελημένες καθυστερήσεις, καθώς αυτή είναι η φύση της Δημοκρατίας. Τις επικρίνω όμως γιατί δεν έπραξαν τίποτε για να προβλέψουν και να αντιμετωπίσουν την κρίση εδώ και δέκα χρόνια. Από εδώ και στο εξής θα υπάρξουν έντονοι οικονομικοί κραδασμοί, αλλά δεν μπορώ να προβλέψω αν η Ευρωζώνη θα βγει από την κρίση αλώβητη.
Όλα εξαρτώνται από την πολιτική και τις αποφάσεις κυβερνήσεων και ηγετών. Πιστεύω ότι οι δεσμεύσεις των πολιτικών να αντιμετωπίσουν την κρίση με όλα τα μέσα είναι αληθείς, όμως ο συντονισμός των οικονομικών και των πολιτικών διαδικασιών και αποφάσεων είναι κακός. Υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες σε ένα χρόνο από τώρα η Ευρωζώνη να είναι μικρότερη απ’ ότι είναι σήμερα.
Πολλοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι ο καλύτερος τρόπος για να συμβεί αυτό θα είναι να αποχωρήσουν από την Ευρωζώνη κάποιες χώρες του βορρά, κάτι που θα ήταν η πιο εύκολη προσαρμογή στις νέες συνθήκες. Η γενική πρόβλεψη είναι όμως ότι αυτό δεν θα συμβεί, αλλά αντίθετα αυτές που θα αποχωρήσουν θα είναι κάποιες αδύναμες οικονομικά χώρες, που θα προκαλέσουν βαριά τραύματα στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, επαναλαμβάνοντας τα γεγονότα μετά την κατάρρευση της Λίμαν Μπρόδερς το 2008.
Αν η Ευρώπη συνεχίσει να προχωρά μπροστά με πακέτα λιτότητας όπως αυτό της Γερμανίας, και χωρίς να προσφέρει την οικονομική βοήθεια στις χώρες που έχουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα όπως η Ελλάδα, είναι σχεδόν σίγουρο ότι η Ευρωζώνη θα διασπασθεί. Αν όμως οι χώρες της Ευρώπης προχωρήσουν σε γενναίες αποφάσεις και προσφέρουν τα απαραίτητα χρήματα, τότε η Ευρωζώνη θα επιβιώσει, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διαθέτει την απαραίτητη ευελιξία για να αντιμετωπίσει την κρίση. Η παρέμβαση της ECB είναι άκρως απαραίτητη και ουσιαστική, καθώς η κεντρική τράπεζα
της Ευρώπης είναι η μόνη που μπορεί και πιθανόν να θέλει να παρέμβει για να κατευθύνει τις εξελίξεις. Το πρόβλημα είναι ότι κάποιοι στη Γερμανία και αλλού υποστηρίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν πρέπει να αγοράζει ομόλογα της Ιταλίας και της Ισπανίας, κάτι που εκτιμούν ότι είναι βήμα στο κενό. Αν όμως τα ισπανικά και ιταλικά ομόλογα δεν αγοραστούν οι προοπτικές τις Ευρωζώνης θα είναι οι κάκιστες δυνατές.
Είναι πολύ πιθανόν ότι η Ελλάδα δεν θα χρεωκοπήσει και δεν θα προχωρήσει σε στάση πληρωμών αν της δοθούν τα χρήματα που χρειάζεται για να τροφοδοτήσει την ανάπτυξη, καθώς έχει τεράστιες δυνατότητες και προοπτικές. Αν η Ευρώπη την χρηματοδοτήσει θα αρχίσει και πάλι να αναπτύσσεται ενώ το χρέος της θα γίνει βιώσιμο. Προς το παρόν όμως η Ελλάδα δεν έχει δεχθεί αναπτυξιακή βοήθεια αλλά εφαρμόζει μόνον προγράμματα λιτότητας για να μειώσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού, και δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος ότι θα αποφύγει τη χρεωκοπεία και τη στάση πληρωμών.
skai.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου