Ολυμπος και Πιέρια όρη
Εκεί όπου μυθολογία, ιστορία και φύση μπλέκουν με αριστουργηματικό τρόπο
Το αγνάντι της Ανω Μηλιάς είναι ιδανικό σημείο για να απολαύσετε τον «χρυσό» θρόνο του Διός (φωτό: Νίκος Γ. Μαστροπαύλος)
Η διαδρομή των θαυμάτων
Κινούμαστε μεταξύ θεών και μουσών, σε έναν από τους πιο ειδυλλιακούς και πιο φορτισμένους δρόμους που μπορεί να διατρέξει ο ταξιδιώτης. O Ολυμπος, ίσως το πιο γνωστό βουνό του πλανήτη, μπαίνει στα όνειρα εκατομμυρίων ανθρώπων που θέλουν να αντικρίσουν τις κορφές του. Και εμείς τις έχουμε μπροστά μας, στη «χρυσή» ώρα τους. Τότε που το λυκόφως συγκεντρώνει όλες τις δυνάμεις που του απέμειναν από την πάλη με τα πράγματα όλη την ημέρα, τα πιο ζεστά του χρώματα, επάνω τους, επάνω στο χιόνι που δεν λέει να λιώσει ακόμη.
Κινούμαστε μεταξύ θεών και μουσών, σε έναν από τους πιο ειδυλλιακούς και πιο φορτισμένους δρόμους που μπορεί να διατρέξει ο ταξιδιώτης. O Ολυμπος, ίσως το πιο γνωστό βουνό του πλανήτη, μπαίνει στα όνειρα εκατομμυρίων ανθρώπων που θέλουν να αντικρίσουν τις κορφές του. Και εμείς τις έχουμε μπροστά μας, στη «χρυσή» ώρα τους. Τότε που το λυκόφως συγκεντρώνει όλες τις δυνάμεις που του απέμειναν από την πάλη με τα πράγματα όλη την ημέρα, τα πιο ζεστά του χρώματα, επάνω τους, επάνω στο χιόνι που δεν λέει να λιώσει ακόμη.
Βρισκόμαστε στον δρόμο μεταξύ Ολύμπου και Πιερίων, μεταξύ θεών και μουσών. Ξεκινήσαμε από την Κατερίνη, ακολουθώντας τις πινακίδες προς Ελασσόνα. Πιάσαμε την παλιά «εθνική οδό» που περνάει μέσα από τον οικισμό Σβορώνος και συνεχίζει στη σκιά του Ολύμπου αριστερά και των Πιερίων δεξιά – ξεφεύγοντας τακτικά από τον ίσιο δρόμο – προς τις πλαγιές των βουνών, για τις Ράχες και την Πέτρα, για το Ελατοχώρι, την Ανω Μηλιά ή το Καταφύγι, για τον Αγιο Δημήτριο, το Λιβάδι, τη Δολίχη και τον Κοκκινοπλό (Κοκκινοπηλό), σύνολο περίπου 70 χλμ. από την Κατερίνη.
Εξωτικές μουσικές
Από όλα τα όρη που λένε ότι παρεπιδημούσαν οι μούσες, τα Πιέρια φαίνεται να τους
ταιριάζουν πιο πολύ, διότι αυτά τα ξωτικά της μουσικής δεν μπορεί παρά να περιπλανούνταν ανάμεσα στις τόσες χαρακτηριστικές νότες αυτών των βουνών, τα οποία αποτελούν το πιο γοητευτικό μπαλκόνι απέναντι στον θρόνο του πατέρα τους και πατέρα των θεών και των ανθρώπων, του Δία.
Μπαλκόνι στην Ανω Μηλιά
Το πιο δυνατό μυστικό αυτής της διαδρομής είναι οι πολλές διαφορετικές γωνιές από τις οποίες μπορείς να δεις το βουνό των θεών – από χαμηλά, από ψηλά ή ακόμη πιο ψηλά, από τα Πιέρια. Το απίθανο θέαμα του «χρυσού» θρόνου του Διός ο περιηγητής μπορεί να το απολαύσει από το αγνάντι της Ανω Μηλιάς στα Πιέρια όρη. Η δεύτερη διακλάδωση του δρόμου ανηφορίζει προς Αγιο Δημήτριο, μετά την Κάτω Μηλιά (15 χλμ. από την Κατερίνη). Πριν, η πρώτη διακλάδωση του δρόμου ανάμεσα στον Ολυμπο και στα Πιέρια (13 χλμ. από την Κατερίνη), ανεβαίνει στα Βρύα, στη Ρητίνη, στο Ελατοχώρι (15 χλμ. από τη διασταύρωση), στο παλιό και στο καινούργιο.
Ο δρόμος περνάει πρώτα από τη Μεσαία Μηλιά (3 χλμ. από τη διακλάδωση) και φθάνει απέναντι στην Ανω Μηλιά (3 χλμ.) που, απλωμένη στη λοφογραμμή στα 1.000 μ. επάνω από τη θάλασσα, δείχνει με αιδώ τα κάλλη της. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τον Ολυμπο, ο οποίος επιδεικτικά προβάλλει τις μυθικές κορφές του και το εξασκημένο μάτι μπορεί να δει και το ορειβατικό καταφύγιο κάτω από τον Θρόνο του Δία. Αλλες φορές πάλι, ανάλογα με τις διαθέσεις του καιρού, οι κορυφές του Ολύμπου προβάλλουν μέσα από τις παράλληλες ζώνες της ομίχλης, που καμιά φορά αγγίζουν τη σκεπή της Αγίας Παρασκευής και κυλούν στη χαράδρα με το δέντρο όπου ο Πατροκοσμάς κάρφωσε έναν σιδερένιο σταυρό που στέκει ακόμη εκεί ακλόνητος.
15 φωτογραφίες
Το γλυκό της κυρα-Δέσποινας
Οι Μηλιές αφήνουν μια γλυκιά γεύση φιλοξενίας και κυριολεκτικά. Το όνομά τους λέει ότι εδώ ωριμάζουν πολλά και ωραία μήλα.
Από αυτά, η κυρία Δέσποινα – «από τα δικά μας, τα άγρια φιρίκια, τα νόστιμα» όπως λέει, καλή της ώρα – κάνει γλυκό. Δεν κυριαρχεί το στομάχι στο μυαλό μας ούτε φανταζόμαστε τους αναγνώστες κοιλιόδουλους. Απλώς πιστεύουμε ότι το στρωμένο τραπέζι είναι μια πολύ αυθεντική εικόνα του πολιτισμού ενός τόπου.
Το καταλαβαίνεις αμέσως στο σαλόνι της κυρα-Δέσποινας επάνω στον δρόμο στη Μεσαία Μηλιά, με την ξυλόσομπα-φούρνο, το τραπέζι με τα πετσετάκια και τα πολύχρωμα πιατάκια με το γλυκό φιρίκι ή δαμάσκηνο. Το καταλαβαίνεις αμέσως όταν ακουμπήσει επάνω στο τραπέζι τα χρωματιστά παλιά πιατάκια με το γλυκό φιρίκι, με το εξίσου γλυκό χαμόγελο της ίδιας και την αρχοντιά του ανθρώπου. Αν δεν είναι αυτό η επιτομή του πολιτισμού ενός τόπου, τότε τι είναι;
Τι πιο γλυκό από τη θαυμάσια γεύση του γλυκού φιρίκι, την εξίσου απλή συνταγή του οποίου μάς έχει εμπιστευτεί: «Καθαρίζουμε τα μήλα ολόκληρα και αφαιρούμε τα κουκούτσια τους. Τα βάζουμε στο ξινό και τα αφήνουμε για μια-δυο ώρες. Για καθένα κιλό μήλα που θα βάλουμε μετά στο καζάνι, πρέπει να διαλύσουμε ένα κιλό ζάχαρη σε τρία ποτήρια ζεστό νερό. Μόλις το σιρόπι αρχίζει να δένει, κατεβάζουμε το καζάνι από τη φωτιά. Μετά αρχίζει η καλή καρδιά...»
Στον δρόμο για τα Φωτεινά
Μετά την Κάτω Μηλιά (14 χλμ. από την Κατερίνη) και τη διασταύρωση (2 χλμ. μετά) για τη Μεσαία και την Ανω Μηλιά, ο δρόμος συνεχίζει για τον Αγιο Δημήτριο (17 χλμ.). Πριν, όμως, περνά από τα Φωτεινά.
Τα έκτισαν οι κάτοικοι των Σκοτεινών. Τόσα χρόνια μέσα σε μια ανήλιαγη χαράδρα, αποφάσισαν κάποτε να βγουν στον ήλιο. Αυτός όμως ο παλαιός οικισμός, η Μόρνα όπως αλλιώς λεγόταν, είναι παραδοσιακός και όμορφος.
Στα Σκοτεινά και μετά στη Φτέρη πάει μια παράκαμψη, από έναν ασφαλτοστρωμένο δρόμο που συνεχίζει μετά και γίνεται βατός χωματόδρομος, ο οποίος οδηγεί στο Καταφύγι (42 χλμ. από τα Φωτεινά) που τον χειμώνα είναι σχεδόν έρημο.
Με αφετηρία το Καταφύγι, από την άνοιξη ως και το φθινόπωρο, μπορεί να γίνει μια υπέροχη διαδρομή εκτός δρόμου, ένα πανόραμα των Πιερίων, που μπορεί να φτάσει ως και το Βελβεντό, μέσα από την «καρδιά» των βουνών. Μια άλλη παράκαμψη αριστερά (1 χλμ. μετά τα Φωτεινά) οδηγεί στην Πέτρα, στην πλαγιά του Ολύμπου.
Γεύση Αγίου Δημητρίου
Γύρω οι πλαγιές του Ολύμπου, των Πιερίων, του Τίταρου και στη μέση ο Αγιος Δημήτριος. Αποτελείται από πέτρινα σπίτια, κεραμοσκεπές, καλντερίμια, βρύσες και σωρούς κομμένων ξύλων για το τζάκι. Εξω από το χωριό, στην πλαγιά του Ολύμπου, ανασκάφτηκε το μοναδικό μυκηναϊκό νεκροταφείο στις Σπάθες και είναι μια καλή αφορμή για να κάνει ο επισκέπτης μια πολύ όμορφη πεζοπορική διαδρομή (3 ώρες πηγαινέλα).
Τα χρώματα του βουνού κυριαρχούν, καθώς ακολουθείτε τον χωματόδρομο που φεύγει αριστερά 3 χλμ. μετά τον Αγιο Δημήτριο για τον αρχαιολογικό χώρο (5 χλμ.). Στη μέση της διαδρομής βρίσκεται και η φάρμα με αγριογούρουνα και ελάφια που συντηρούν ο Θανάσης και ο Λάζος, οι δημιουργοί του ξενώνα «Δημάτης» και του αξιόγευστου ψαγμένου εστιατορίου του, που έβαλαν τον Αγιο Δημήτριο στον χάρτη των εκδρομέων.
Το «πράσινο» κτήμα Μπέλλου
Αμέσως μετά τη διακλάδωση για Σπάθες (μόλις 1 χλμ.), δεξιά του δρόμου, στο τέλος των χαμηλωμάτων του Ολύμπου και στην αρχή των ψηλωμάτων του Τίταρου – του διαδόχου των Πιερίων –, το Κτήμα Μπέλλου μοιάζει να συγκρατεί τους γρήγορους ρυθμούς του σύγχρονου αγώνα δρόμου και να ανοίγει τους ήρεμους κύκλους της ζωής σε αρμονία με τη φύση και την παράδοση.
Ετσι αντιλαμβάνονται τη φιλοσοφία της περιοχής οι δάσκαλοι Λάζος Μπέλλος και η συμβία του Θεοδώρα: μια ενότητα φύσης, μυθολογίας και ιστορίας. Και αυτό το πνεύμα έκαναν κατάλυμα, εστιατόριο, βιολογικούς κήπους με δενδρώδη, φράουλες, φασόλια, λαχανικά, ένα κτήμα 45 στρεμμάτων με πρόβατα και κότες.
Τα ευρύχωρα δωμάτια – με τις κουρτίνες με μοτίβα παραδοσιακά από το Μουσείο Μπενάκη, τα παλιά χαλιά, το τζάκι και την κουρτίνα της γιαγιάς στον νεροχύτη – θερμαίνονται εκτός από την κεντρική θέρμανση και με την ενέργεια του ήλιου που αποταμιεύεται όλη την ημέρα. Ο Λάζος Μπέλλος λέει ότι η ίδια η περιοχή τους υπαγόρευσε πώς να οργανώσουν το κτήμα, ώστε να αποτελεί συνέχεια του ιδιαίτερου φυσικού κάλλους της περιοχής του Ολύμπου και των Πιερίων.
Στο μεγάλο μοναστηριακό τραπέζι της σάλας σερβίρονται το πρωί σπιτικές πίτες – όπως αυτή με την κίτρινη κολοκύθα που έχει τη δική της σημασία για την περιοχή την Πρωτοχρονιά, αφού σε αυτή βάζουν το φλουρί – ή τα ποντιακά «ωτία».Το μεσημέρι ή το βράδυ την τιμητική τους έχουν οι γίγαντες και οι βιολογικές σαλάτες βραστών λαχανικών από το κτήμα, το γαλοτύρι παραγωγής τους, οι μελιτζάνες με τις κόκκινες πιπεριές, το βιολογικής εκτροφής μοσχάρι με άγρια χόρτα και το χοιρινό στη γάστρα με πράσο, κάστανα και γλυκό κρασί.
Και όλα αυτά συνοδεύονται από κρασιά της περιοχής που «σηκώνουν» περήφανα το κεφάλι τους, όπως του Κτήματος Κούρτη που έχει το οινοποιείο του στις Ράχες ή το «Κέραμος» του Κώστα Παπαγιαννούλη, ο οποίος είναι ιδιοκτήτης κάβας στην Κατερίνη (με δικό του τσίπουρο και σπιτικά λικέρ) αλλά και του εκδοτικού οίκου «Τέρτιος».
Λιβάδι εκπλήξεων
Μετά το Κτήμα Μπέλλου (3 χλμ.), ο δρόμος συνεχίζει για Ελασσόνα και διακλαδώνεται δεξιά για το Λιβάδι (7 χλμ.), μια εντυπωσιακή κώμη βλάχων ποιμένων, στα 1.200 μ. υψόμετρο. Για τον λόγο αυτό, σπεσιαλιτέ εδώ είναι τα τυριά, το ξινοτύρι, το κεφαλοτύρι και η φημισμένη φέτα Λιβαδίου, τα οποία είναι γευστικότατα, ειδικά αν τα συνοδέψετε με το ιδιαίτερο τσίπουρο της περιοχής με τον γλυκάνισο.
Οι κτηνοτρόφοι βόσκουν 50.000 αιγοπρόβατα – διαθέτοντας τα μεγαλύτερα κοπάδια απ' οπουδήποτε αλλού – και μάλιστα χωρίς να μετακινούνται, αφού η πολιτεία τους είναι στο όριο του βουνού και του κάμπου. Το κατάστημα του Συνεταιρισμού Βοσκών Λιβαδίου έχει γραβιέρα, μπάτζο, γιαούρτι, αλλά και τραχανά και χυλοπίτες, ενώ το πρατήριο του τυροκομείου του Γιώργου Γκότσου «Το Λιβάδι» έχει επιπλέον εξαιρετικό κασέρι και κεφαλοτύρι.
Ο επισκέπτης εξάλλου μπορεί να επισκεφθεί και εξαιρετικά εντυπωσιακά αξιοθέατα. Ηδη καθώς πλησιάζει έχει στα μάτια του μια πολύ ωραία εικόνα της κωμόπολης που «κυματίζει» στην απέναντι λοφογραμμή. Μέσα στον οικισμό οι παραδοσιακές γωνιές, με τις σκεπές καλυμμένες συχνά με γκρίζα πέτρα, είναι «χάρμα ιδέσθαι», όπως και οι φιγούρες των ηλικιωμένων με τις γκλίτσες τους που κάθονται στην πλατεία και κουβεντιάζουν.
Ακόμη πιο πανοραμική θέα απολαμβάνει ο επισκέπτης από τον Προφήτη Ηλία, το ξωκλήσι επάνω από το χωριό και τις «Μπιστεργιές»· απότομα βράχια, ένα μοναδικό μπαλκόνι προς το Λιβάδι και τον κάμπο.
Αλλά και όταν φεύγει ο επισκέπτης, πάλι αυτή η περιοχή τον ξεπροβοδίζει με δυνατές εικόνες: οι κορφές του Μύτικα ορθώνονται εμπρός του, παίρνοντας χρώμα βιολετί από τις τελευταίες ακτίνες του ήλιου. Μπορεί να τις απολαύσει ο επισκέπτης από το πάρκο της κώμης, στα ψηλά δένδρα του οποίου σεργιανούν σκίουροι. Είναι το καλύτερο μέρος για την παρατήρηση αυτών των τόσο συμπαθητικών ζώων.
Σήμερα, που η εθνική ανεξαρτησία μπορεί να περιοριστεί με πολύ πιο ύπουλους τρόπους, εξαιρετικές υπηρεσίες προσφέρει ένα ταπεινό σπίτι στον κεντρικό δρόμο. Είναι το σπίτι του αγωνιστή Γιωργάκη Ολύμπιου, μιας προσωπικότητας που ήταν για εμάς μια ακόμη αποκάλυψη του Λιβαδιού. Αυτό το φτωχικό μουσείο είναι μια σπουδαία υπόμνηση του ιδανικού της ελευθερίας. Ο Γιωργάκης Ολύμπιος είχε πει σε λόγο του στην Ακαδημία του Ιασίου, της οποίας ήταν μέλος: «Είναι μεγάλο έγκλημα το να συγκεντρώνει κανείς στην κατοχή του περισσότερα από αυτά που χρειάζεται για να ζήσει, γιατί αφαιρεί τη ζωή από τους άλλους ανθρώπους που στερούνται παντελώς αγαθών».
Και αυτά δεν τα έλεγε κάποιος που δεν είχε στον ήλιο μοίρα, αλλά εκείνος που θυσίασε την περιουσία του μαζί με τη ζωή του στο Μοναστήρι του Σέκου, στη σημερινή Ρουμανία, για την ελευθερία της πατρίδας του, στο πνεύμα της φιλοπατρίας που έχουν επιδείξει πάντοτε οι Βλάχοι.
Από το Λιβάδι ο δρόμος κατηφορίζει κατά τον Θεσσαλικό κάμπο, προς την ομηρική Τριπολίτιδα, το Πύθιο, τη Δολίχη και την Αζωρο, την αρχαιότερη λένε αμφικτιονία στον ελλαδικό χώρο. Στη Δολίχη (11 χλμ. από το Λιβάδι) υπάρχει στην ευρύχωρη κεντρική πλατεία η θαυμάσια εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος που χρονολογείται από τον 13ο αιώνα, με πολύ ωραίες τοιχογραφίες με γήινα χρώματα του πρώιμου 16ου αιώνα, μεταξύ των οποίων και έναν εκπληκτικά γαλήνιο Παντοκράτορα στον τρούλο που θυμίζει έντονα Αγιο Ορος, οι οποίες βρίσκονται στο μεταίχμιο της μετάβασης από τη Μακεδονική στην Κρητική σχολή.
Την Κυριακή πριν από την Κυριακή των Βαΐων αναβιώνει στη Δολίχη το έθιμο τα «Τσάκνα» και την Κυριακή των Βαΐων διοργανώνεται το χορευτικό δρώμενο «Λαζαρίνες». Από τη Δολίχη ο δρόμος τρέχει στον κάμπο για Πύθιο (6 χλμ.), πρώτα πάμε αριστερά και μετά δεξιά, και μετά το Πύθιο ανηφορίζουμε στην πλαγιά του Ολύμπου για τον Κοκκινοπλό, που λες και κρέμεται από το θεϊκό βουνό, προσπερνώντας μερικά παλιά ασβεστοκάμινα.
ΠΡΟΣΒΑΣΗ
Οδικώς η Κατερίνη απέχει 440 χλμ. από την Αθήνα και 70 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη. Η διαδρομή από την Κατερίνη ως τον Κοκκινοπλό είναι περίπου 70 χλμ. Μέσω Ελασσόνας η διαδρομή από την Αθήνα ως τον Αγιο Δημήτριο είναι 425 χλμ.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Στην Κατερίνη, στην παραλία, στο πολυτελές Μediterranean Resort (τηλ. 23510 61134).Στον Αγιο Δημήτριο, στον ξενώνα Δημάτης (τηλ. 23510 84202), και στο Κτήμα Μπέλλου (τηλ. 6976783461).
ΦΑΓΗΤΟ
Στην Κατερίνη, στο εστιατόριο «Αχινός», όπου ο Γιάννης Τσουλφάς και ο Γιάννης Τσιμακίδης μαγειρεύουν μύδια αχνιστά με μουστάρδα, κριθαράκι με καβούρι, γαρίδες με κανταΐφι, φρέσκο ψάρι στη λαδόκολλα, φρέσκα όστρακα με μυρωδικά και κρασί από το Κτήμα Χρυσοστόμου στο Κίτρος.
Στην Ανω Μηλιά, στο «Αγνάντι του Κώστα», για κότσι χοιρινό στον ξυλόφουρνο, γίδα στη γάστρα με ντομάτα, κεμπάπ,κοκορέτσι, αρνάκι σούβλας, γίδα βραστή, κοτόπουλο τραχανά, πατσά, ντομάτες λάχανο τουρσί, γλυκό κολοκύθα της Ελένης.
Στο εστιατόριο του ξενώνα «Δημάτης», για λουκάνικο από αγριογούρουνο, μοσχάρι τηγανιά, μπριζόλα αγριογούρουνου, στιφάδο ελάφι, μελιτζάνα με τυρί φούρνου, ψωμί ζυμωτό από τον ξυλόφουρνο.
Στο Λιβάδι, στο εστιατόριο «Ο Σουφράς» του συνεταιρισμού γυναικών, για ζυγούρι κοκκινιστό, κεμπάπ χοιρινό στη γάστρα, πρασοτηγανιά, λαχανοντολμάδες, κεφτεδάκια, πίτες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου