Το δημόσιο συμφέρον
Tου Αλεξη Παπαχελα
Ζούμε σε μια χώρα στην οποία συχνά πιστεύουμε σε μύθους, που έχουν κατασκευασθεί εδώ και πολλές δεκαετίες. Ακούμε διάφορους να ανησυχούν σφόδρα για τον κίνδυνο αφελληνισμού του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Πράγματι ορισμένες ελληνικές τράπεζες αναπτύχθηκαν με επαγγελματισμό –όπως π.χ. η Εθνική μετά τη θητεία του Θεόδωρου Καρατζά–, προσέλκυσαν σοβαρά στελέχη και εδραιώθηκαν στο εξωτερικό. Εκαναν ασφαλώς υπερβολές και σε ορισμένες περιπτώσεις αδιαφόρησαν για τους πραγματικούς κινδύνους που αναλάμβαναν με κάποια δάνεια. Παρ’ όλα αυτά, δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει το γεγονός ότι έχουν σημαντική παρουσία σε όλη τη γειτονιά μας. Σήμερα οι
υγιείς και δυναμικές τράπεζες καταβάλλουν το τίμημα της αναξιοπιστίας του κράτους. Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι πάσχουν από «τοξικά» σαν και εκείνα που οδήγησαν στη μεγάλη διεθνή κρίση. Επειδή, όμως, οι αγορές πρώτα παίρνουν υπ’ όψιν τους τον βαθμό επικινδυνότητας της χώρας και μετά μιας τράπεζας ή επιχείρησης, οι ελληνικές τράπεζες έχουν βρεθεί στο «κόκκινο» από πλευράς ρευστότητος.
Συνεπώς ναι, πρέπει να μας απασχολεί ως χώρα να συνεχίσουμε να έχουμε μια ισχυρή Εθνική ή μερικές ακόμη δυναμικές τράπεζες. Αυτός είναι, άλλωστε, και ο μόνος τρόπος να ξαναπάρει μπρος η ανάπτυξη σε αυτή τη χώρα. Και εν πάση περιπτώσει είναι πολύ θετικό να υπάρχουν ελληνικές τράπεζες - ηγέτιδες στην περιοχή.
Από την άλλη, κάποιοι ανησυχούν για τον... αφελληνισμό των τραπεζών για άλλους λόγους, πιο προσωπικούς. Στην Ελλάδα της τελευταίας εικοσαετίας αναπτύχθηκε το φαινόμενο των τραπεζών, οι οποίες χρηματοδοτούσαν –για ανεξήγητους λόγους– επιχειρήσεις και εγχειρήματα που δεν εξυπηρετούσαν κανέναν ορθολογικό στόχο. Γιατί το έκαναν; Αλλοτε για να διατηρούν στενές σχέσεις με ισχυρά κέντρα εξουσίας και άλλοτε για πιο... ταπεινούς και προσωπικούς λόγους. Γύρω τους αναπτύχθηκε και ένα μικροσύστημα επαγγελματιών χειροκροτητών και προστασίας, το οποίο συμπεριλάμβανε και κάποια ΜΜΕ. Ολοι μας καταλαβαίνουμε πως αν αυτού του τύπου οι τράπεζες «αφελληνισθούν», κάποιοι επιχειρηματίες δεν θα μπορούν να δανεισθούν ποτέ με βάση τεχνοκρατικά κριτήρια, αλλά και άλλοι στην κατηγορία των «παρελκομένων» δεν θα μπορούν να κρατηθούν εν ζωή.
Είναι, πάντως, ενδιαφέρον πόσο κοινές είναι οι ανησυχίες εκείνων που δεν θέλουν τον αφελληνισμό και εκείνων που δεν θέλουν την αποκρατικοποίηση κάποιων τραπεζών. Η δεύτερη ομάδα συμπεριλαμβάνει, σε μεγάλο βαθμό, το ευρύτερο κομματικό και συνδικαλιστικό κατεστημένο που είχε μάθει να βλέπει την ΑΤΕ ή το Τ.Τ. ως «χαβούζα» για κάθε λογής ρουσφέτι, παράλογο δάνειο ή υπερβολική χορηγία. Ο υπουργός ή βουλευτής ήξερε ότι μπορούσε με ένα τηλεφώνημα να διορίσει κάποιον ή να εξασφαλίσει ένα δάνειο για έναν φίλο, ο συνδικαλιστής μπορούσε να συνδιοικεί και όλοι ήταν ευτυχείς. Τι σχέση έχουν όλα αυτά με το πραγματικό δημόσιο συμφέρον; Απολύτως καμιά, εκτός αν δημόσιο συμφέρον λογίζεται το άθροισμα των συμφερόντων των κομματικών στελεχών, των συνδικαλιστών και των άλλων «αξεσουάρ» που ζουν από αυτό το σύστημα.
Καλό, λοιπόν, είναι όταν βλέπετε κάποιον να χύνει δάκρυα για τον κίνδυνο αφελληνισμού ή αποκρατικοποίησης τραπεζών, να αναρωτιέστε αν κλαίει για τη χώρα και το δημόσιο συμφέρον ή απλά... την τσέπη του.
Τραπεζικά παράδοξα
Η πρόθεση εξαγοράς του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου και της Αγροτικής Τράπεζας από την Τράπεζα Πειραιώς εξέπληξε τους αμύητους και έβαλε σε σκέψεις τους υπόλοιπους. Ηταν γνωστό από καιρό ότι καθώς εξελίσσεται η κρίση οι τράπεζες, πολλαπλώς πιεζόμενες, στεγνές από ρευστό και εκτός αγορών πια, θα εκινούντο προς συγχωνεύσεις. Ο Γιάννης Κωστόπουλος, πρόεδρος της Alpha Bank, το είπε καθαρά: θα μείνουν 2,5 τράπεζες.
Ωστόσο, προβληματίζει ο χρόνος και ο τρόπος της πρόθεσης εξαγοράς. Ο πρόεδρος της Πειραιώς, Μιχάλης Σάλλας, εξεδηλώθη ελάχιστες ημέρες πριν ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των stress tests για τις έξι μεγάλες ελληνικές τράπεζες, στις 23 Ιουλίου. Ακόμη και αν οι διευρωπαϊκές δοκιμασίες αντοχής είναι στημένες ευνοϊκά, έτσι ώστε να καθησυχάσουν τις αγορές, ο χρόνος εκδήλωσης των προθέσεων του κ. Σάλλα προϊδεάζει είτε ότι γνωρίζει εκ των προτέρων το αποτέλεσμα των stress tests είτε ότι θέλει να το προλάβει και να προκαταλάβει τις εντυπώσεις. Επιπλέον παράδοξο: προχθές ο οίκος Fitch αναβάθμισε την Αγροτική, φέρνοντάς την στο επίπεδο ΒΒΒ-, το ίδιο με όλες τις μεγάλες ελληνικές τράπεζες.
Αφετέρου, το τίμημα εξαγοράς κρίνεται ήδη χαμηλό, σε σχέση με τις πραγματικές αξίες τόσο της προβληματικής Αγροτικής όσο και του υγιούς Τ.Τ. Ετσι βέβαια ορίζεται μια τιμή εκκίνησης αυθαίρετη, που, ακόμη κι έτσι αυθαίρετη, δεν μπορεί να κρύψει το εξαιρετικά παράδοξο γεγονός: μια μικρομεσαία ιδιωτική τράπεζα, αποκλεισμένη από τις διεθνείς αγορές, με ρευστότητα διαρκώς υποβασταζόμενη από το κράτος, επιχειρεί να εξαγοράσει δύο κρατικές τράπεζες!
Ο κ. Σάλλας έχει αποδειχθεί τολμηρός παίκτης, από τον καιρό ήδη που συνέλαβε τη μετατροπή μιας ασήμαντης θυγατρικής της Εμπορικής σε πραγματική τράπεζα, έως το 2000 που προφήτευε πομπωδώς ότι ο Δείκτης του Χ.Α. θα πάει οσονούπω 7.300.
Ωστόσο, το θέμα δεν είναι οι ορέξεις και οι προθέσεις του κ. Σάλλα, αλλά οι προθέσεις και η στρατηγική της κυβέρνησης. Ο κ. Σάλλας προσπαθεί να διασώσει την τράπεζά του, μεγεθύνοντάς την, καθιστώντας την σημαντική τόσο, ώστε τα προβλήματά της στο μέλλον να αποτελούν πρόβλημα για το ελληνικό κράτος. Το κράτος βοήθησε γενναιόδωρα τις τράπεζες το 2009 προσφέροντας εγγυήσεις ρευστότητας 28 δισ. ευρώ. Εν συνεχεία έλαβαν και άλλη ενίσχυση ρευστότητας από την ΕΚΤ, ύψους 15 δισ., ενώ και από το δάνειο του Μνημονίου προβλέπονται άλλα 10 δισ. για τις τράπεζες. Δεδομένων αυτών των πρωτοφανών ροών από το κράτος προς τις τράπεζες, και με δεδομένο ότι η Πειραιώς παρουσιάζει οριακά καλύτερα μεγέθη από το Τ.Τ. και την Αγροτική, είναι περίπου του ιδίου όγκου, είναι στην ίδια (άθλια) πιστοληπτική βαθμίδα, και όλες μαζί βρίσκονται εκτός αγορών, πώς είναι δυνατόν το κράτος να πουλήσει σε χαμηλή τιμή πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία του και ακόμη πολυτιμότερα εργαλεία άσκησης οικονομικής πολιτικής;
Πόσω μάλλον που το (ελεγχόμενο από τον υπουργό Οικονομικών) Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων προσφέρει επιτόκια προθεσμιακών καταθέσεων 5% (όσο το επιτόκιο των ευρωδανειστών μας...) και αποσπά χιλιάδες καταθέτες από τις τράπεζες. Το κράτος, αφενός, προσφεύγει σε (άτυπο) εσωτερικό δανεισμό, αφετέρου είναι έτοιμο να ξεπουλήσει τις δικές του τράπεζες. Παράδοξη πολιτική ασφαλώς. Ισως και εθνικά ολέθρια.
πηγη: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_18/07/2010_408465
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου