Ο ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ;

Toυ Δημήτρη Μπάκα

Μπορείς να συναντηθείς με επιστήμονες, πολιτικούς, καλλιτέχνες και εν γένει με κάθε είδος ανθρώπου που  έχει επενδύσει το είναι του στην προοπτική ενός υψηλότερου τρόπου σκέψης και ζωής  και να έχεις μια πολύ σοβαρή συζήτηση υψηλού επιπέδου περί αρετής, περί σοφίας, περί αγάπης, περί δικαιοσύνης, περί..περί… .  Μπορείς μάλιστα, άνετα και χωρίς φόβο, να πάρεις την θέση του ορθόδοξου χριστιανού στην συζήτηση εφόσον τα πατερικά κείμενα (ιδιαίτερα των επονομαζόμενων Ελλήνων Πατέρων, Αγίου Μαξίμου ομολογητού, Αγίου Γρηγορίου Παλαμά κλπ) σου παρέχουν πλήθος εκφράσεων που όχι μόνο δεν θα ενοχλήσουν τους υπολοίπους αλλά μάλλον θα τους αφήσουν και έκπληκτους με το βάθος των νοημάτων που περικλείουν (κάποια μάλιστα νοήματα είναι τόσο υψηλά και τόσο επίκαιρα που νομίζεις ότι έχεις να κάνεις με σύγχρονους συγγραφείς). Ως εδώ, όλα καλά.

Μόλις όμως αναφερθείς στον Χριστό ως ‘Χριστό εσταυρωμένον και αναστάντα εκ τάφου΄ (παραφρασμένο) η συζήτηση, στην καλύτερη, τελείωσε! Εδώ δεν μιλάμε απλά για το των Αθηναίων ‘ακουσόμεθά σου και πάλι’ αλλά υπάρχει ο κίνδυνος να ακούσεις και τα εξ’ αμάξης. Μπορείς να δεις ανθρώπους τότε αυτού του μορφωτικού επιπέδου(!) να μετατρέπονται σε ‘λέοντες ωρυόμενους’. Αλλά ακόμα και αν δεν συμβεί αυτό, όπως προειπώθηκε, η συζήτηση, στην καλύτερη, τελείωσε! Αυτό το φαινόμενο είναι άκρως απογοητευτικό και θέτει ερωτήματα τύπου: τι είναι μόρφωση, ή τι είναι εσωτερική καλλιέργεια.

            Δεν γνωρίζω αν έχω τις ικανότητες να κάνω μια εκ βαθέων ανάλυση

του φαινόμενου σε πνευματικό, ψυχολογικό, κοινωνιολογικό η και φιλοσοφικό επίπεδο, ψάχνωντας για τα αίτια της εν γένει εμφάνισης αυτού. Προφανώς είναι πολύ βαθύτερο από το να πούμε ότι απλά ο τρόπος ζωής ενός χριστιανού δεν ταιριάζει με αυτήν των υπολοίπων. Βρισκόμαστε τότε μπροστά στον κίνδυνο να αποκοπούμε από τους υπολοίπους (αν όχι εξωτερικά, εσωτερικά) τους οποίους ο Θεός ‘θέλει σωθήναι’, και με τους οποίους είμαστε οντολογικά ένα: ‘εις άνθρωπος εν πολλαίς υποστάσεσιν’ (παραφρασμένο). Πως όμως να τοποθετηθείς εσωτερικά μπροστά σε έναν τέτοιο προβληματισμό που στο βάθος του είναι ένα υπαρξιακό ζήτημα με κέντρο τις ανθρώπινες σχέσεις;  Ίσως σε αυτήν την περίπτωση είναι καλύτερα να δώσεις τον λόγο σε αυτούς που έχουν την δύναμη του λόγου να μιλήσουν. Παρακάτω λοιπόν παραθέτω αποσπάσματα από το βιβλίο του Γέροντος Σωφρονίου ‘Η ζωή Του ζωή μου (μεταφρασμένο από την αγγλική έκδοση His Life is Mine) που περιγράφει με γλαφυρό τρόπο το όλο ζήτημα και μας βοηθάει να το προσεγγίσουμε στην πνευματική του διάσταση:

“[…] αν και βρισκόμαστε στον εικοστό αιώνα από την ιστορία της Κ.Διαθήκης, ο κόσμος συνολικά συνεχίζει να ζει σαν να βρίσκεται στους χρόνους της Π.Διαθήκης, χωρίς ούτε την ασαφή αναμονή του ερχομού του Μεσσία. Χειρότερα δεν θα μπορούσαμε να ζήσουμε ούτε και με τον Μωσαϊκό νόμο. Παντού υπάρχει πόνος. Εκατομμύρια εκατομμυρίων δυστυχισμένων ανθρώπων αγωνίζονται μήπως μπορούσαν, έστω και για λίγο να ξεφύγουν τον τρόμο του θανάτου. Κάθε μέρα πληροφορούμαστε για λιμούς, βία, σφαγές. Ο εφιάλτης δεν έχει τέλος. Μερικοί όμως αγωνίζονται να βρουν την έξοδο απ’το σκοτάδι της πνευματικής τους άγνοιας. Διψούν για την αλήθεια. Αλλά’ όταν αυτή η Αλήθεια, παρ’όλη την μακρά αναζήτησή της από τους ανθρώπους, παρ’όλη την μεγάλη τους λαχτάρα εμφανίζεται με όλη την Θεία της τελειότητα, - αν και ‘το μεν πνεύμα πρόθυμον…η δε σαρξ ασθενής’ (Ματθ. 26,41) -, αυτοί κλείνουν την καρδιά τους στη δύναμη της αθανασίας. Κατηγορώντας αυτόν, ο οποίος είπε ‘Εγώ ειμί η αλήθεια’ (Ιωαν. 14,6) ταυτίζονται με τους διώκτες το, και όπως είπε ο Τερτυλλιανός ‘ο καλύτερος τρόπος να γίνεις ευχάριστος στους διώκτες της αλήθειας, είναι να τη διαλύσεις και να τη διαβρώσεις’ (Απολογητικός 46).

[…] Είναι η ολιγοψυχία μας που μας εμποδίζει να πιστεύουμε στην υψηλή κλήση του; Είναι η φύση μας, που διαφθείρεται καθημερινά, μπροστά στα μάτια μας, που όμως στην πραγματικότητα είναι ικανή να αντιληφθεί μια τέτοια ύψιστη και αγία αιωνιότητα; Ναι, αυτός που μας δημιούργησε μαρτυρεί γι’αυτό. Πήρε τη μορφή του όντος που αυτός δημιούργησε, ώστε ως άνθρωπος να διακηρύξει στην σάρκα μας την τελειότητα του Πατέρα στην οποία και εμείς επίσης κληθήκαμε. ‘Θαρσείτε, εγώ νενίκηκα τον κόσμον’.

[…] Όποιος δεν τον ακολούθησε με πίστη, όποιος δεν τον αγάπησε και κατά συνέπεια δεν ακολούθησε τις εντολές του, δεν μπορεί να εκφέρει κρίση, εφόσον δεν είναι σε θέση να σχηματίσει γνώμη γι’αυτόν. Για να εκτιμήσει το έργο ενός επιστήμονα η ζωγράφου, πρέπει κατά κάποιο βαθμό να έχει ασκηθεί στο πεδίο της επιστήμης και της τέχνης. Έτσι και στη σφαίρα του πνεύματος. Μόνο όταν η ζωή μας είναι βασισμένη στην πέτρα των λόγων του Χριστού, μπορούμε να πάρουμε απάντηση στο ερώτημα ‘τις εστίν ούτος’. (Μεταφρασμένα αποσπάσματα από την αγγλική έκδοση).