Ο Σαρκοζί και η επιστροφή των εθνών
Παρά τον πολιτικό καιροσκοπισμό της, η πρωτοβουλία του για διάλογο περί εθνικής ταυτότητας απηχεί την κρίση της παγκοσμιοποίησης
Του Πετρου Παπακωνσταντινου
«Η Γαλλία έχει καταντήσει αποικία της Αφρικής κατά τρόπο αθεράπευτο». «Στο παρελθόν, η Γαλλία είχε αποικίες, σήμερα είναι αυτή που αποικιοκρατείται». «Ουδείς Γάλλος ζήτησε εισβολή από τους ξένους». «Το να είναι κανείς Γάλλος σημαίνει να έχει γεννηθεί στη Γαλλία, από δύο Γάλλους γονείς». «Είναι Γάλλος όποιος έχει γεννηθεί στη Γαλλία, από Γάλλους γονείς, οι οποίοι έχουν επίσης γεννηθεί στη Γαλλία από Γάλλους γονείς και ούτω καθ’ εξής, για τουλάχιστον πέντε γενιές».
Ιδού κάποιες ακραίες, αλλά ουδόλως μοναχικές απόψεις, τις οποίες κατέθεσαν Γάλλοι πολίτες στην ιστοσελίδα που άνοιξε, από τις 2 Νοεμβρίου, ο υπουργός Μετανάστευσης και Εθνικής Ταυτότητας Ερίκ Μπεσόν, στο πλαίσιο του εθνικού διαλόγου με το απροσδόκητο ερώτημα περί του τι σημαίνει να είναι κανείς Γάλλος την σήμερον ημέραν. Μια πρωτοβουλία, η
οποία υπαγορεύθηκε από τον πολιτικό καιροσκοπισμό του Νικολά Σαρκοζί, καθώς ο Γάλλος πρόεδρος πίστεψε ότι βρήκε έναν εύκολο τρόπο λεηλασίας της Ακροδεξιάς εν όψει των περιφερειακών εκλογών της ερχόμενης άνοιξης.
Ξενοφοβικές απόψεις
Οπως υποδηλώνει και το μικρό ανθολόγιο, η προσπάθεια αυτή κινδυνεύει να αποδειχθεί μπούμερανγκ, απελευθερώνοντας καθαρά ξενοφοβικές απόψεις οι οποίες μπήκαν στη ναφθαλίνη ήδη το 1515, όταν το κοινοβούλιο των Παρισίων θέσπιζε το «δίκαιο του εδάφους» (πολίτης είναι όποιος έχει γεννηθεί σε έναν τόπο) στη θέση του «δικαίου του αίματος». Ο κίνδυνος απαγωγής του διαλόγου περί εθνικής ταυτότητας από τον Λεπέν έγινε ακόμη περισσότερο προφανής, ύστερα από το δημοψήφισμα των Ελβετών, οι οποίοι, σε ποσοστό 57,5%, υπερψήφισαν ισλαμοφοβική πρόταση, που απαγορεύει την ανέγερση μιναρέδων.
Οχι μόνον η Αριστερά, αλλά και μεγάλο μέρος της κυβερνώσας Κεντροδεξιάς κρούει τώρα τον κώδωνα του κινδύνου. «Παράλογη και αυταρχική» χαρακτήρισε την πρωτοβουλία Σαρκοζί ο γκωλικός πρώην πρωθυπουργός Ντομινίκ ντε Βιλπέν, υποστηρίζοντας ότι το να ανοίγει κανείς ζήτημα εθνικής ταυτότητας σε καιρούς οξύτατης οικονομικής κρίσης είναι σαν να προσκαλεί τα καινά δαιμόνια της ξενοφοβίας και του ρατσισμού. «Είναι ανεύθυνο να παίζει κανείς με το Εθνικό Μέτωπο», δήλωσε ο Μορίς Λεουρά, αντιπρόεδρος του Νέου Κέντρου, εταίρου του Σαρκοζί στον κυβερνητικό συνασπισμό.
Η δυσάρεστη τροπή του διαλόγου ανάγκασε τον Σαρκοζί και τον πρωθυπουργό του, Φρανσουά Φιγιόν, να παρέμβουν πυροσβεστικά... ρίχνοντας κι άλλο λάδι στη φωτιά! Στις 4 Δεκεμβρίου, ο Φιγιόν τόνισε, ανάμεσα σε άλλες πατριωτικές κοινοτοπίες επιπέδου πανηγυρικού της ημέρας από επαρχιακό δημοδιδάσκαλο, «την περηφάνια του να είναι κανείς Γάλλος» και τις «χριστιανικές ρίζες της Ευρώπης». Από την πλευρά του, ο Σαρκοζί αποδοκίμασε «τις υπερβολικές αντιδράσεις, συχνά σε βαθμό καρικατούρας, εναντίον του ελβετικού λαού». Αλλωστε, ήταν ο ίδιος που είχε καλέσει τους μετανάστες, στον δρόμο του προς το Ελιζέ, τον Απρίλιο του 2006, «να εγκαταλείψουν τη Γαλλία, αν δεν την αγαπούν», αντιγράφοντας το αντίστοιχο σύνθημα του Εθνικού Μετώπου από τη δεκαετία του ’80.
Ας αφήσουμε που η ίδια η συγκρότηση υπουργείου Μετανάστευσης και Εθνικής Ταυτότητας αναγορεύει, υπόρρητα αλλά αναπόδραστα, τους μετανάστες σε εθνική απειλή, κατά το πνεύμα του μακαρίτη Σάμιουελ Χάντιγκτον, εμπνευστή της «σύγκρουσης πολιτισμών». Μπορεί να κατηγορήσει κανείς τον Σαρκοζί για επικίνδυνο καιροσκοπισμό, αλλά δεν μπορεί να του αρνηθεί ότι πρόκειται για πολιτικό ζώο με ευαίσθητο αισθητήριο, που πιάνει το κλίμα της εποχής του. Ολες οι δημοσκοπήσεις διαμηνύουν ότι η πλειοψηφία των Γάλλων βλέπει με θετικό μάτι τη συζήτηση περί εθνικής ταυτότητας και ότι θεωρεί πρωταρχικά στοιχεία της «γαλλικότητας» τη γλώσσα, τον λαϊκό (μη θρησκευτικό) χαρακτήρα του κράτους, τον ισχυρά παρεμβατικό ρόλο του στην οικονομία και την κοινωνική αλληλεγγύη.
Οι τάσεις της κοινωνίας
Τι διαμηνύουν αυτές οι τάσεις της γαλλικής κοινωνίας; Οτι πέρα από τις ξενοφοβικές αποχρώσεις που δίνει στη σχετική συζήτηση η εθνικιστική Δεξιά, υπάρχει εδώ ένα πολύ ευρύτερο φαινόμενο: η κρίση της παγκοσμιοποίησης, στις συνθήκες της παγκόσμιας, οικονομικής ύφεσης, η οποία απέδειξε ότι η αναγγελία θανάτου του εθνικού κράτους ήταν μάλλον υπερβολική. Αντίθετα, στις συνθήκες της κρίσης, τα λαϊκά στρώματα αναζητούν ένα ισχυρό, πατερναλιστικό εθνικό κράτος, το οποίο θα τους προστατεύσει από τις θύελλες του κοσμοπολίτικου νεοφιλελευθερισμού. Αυτό είναι και το ισχυρό σημείο του Σαρκοζί, όταν κατακεραυνώνει από τις στήλες της «Μοντ» τους αντιπάλους του, υποστηρίζοντας ότι, πίσω από την πλειοδοσία του πολιτικά ορθού, «κρύβουν στην πραγματικότητα μια χολερική απέχθεια για οτιδήποτε προέρχεται από τον λαό».
Σ’ αυτό το κρισιακό φόντο, βλέπουμε να αναβιώνει στις αρχές του 21ου αιώνα η παλιά διαμάχη που σημάδεψε τον γαλλικό, αστικό κόσμο στην εποχή του Διαφωτισμού. Στο ένα στρατόπεδο, ο κοσμοπολίτης και ελιτιστής Βολταίρος, οπαδός του ελευθέρου εμπορίου και της φωτισμένης μοναρχίας, δύσπιστος απέναντι στα λαϊκά στρώματα και τη δημοκρατία. Στο «Φιλοσοφικό Λεξικό» του 1752, ο Βολταίρος διεκτραγωδούσε τα δεινά του πατριωτισμού και έκλεινε το λήμμα «Πατρίδα» εξυμνώντας τον ιδανικό «πολίτη του κόσμου».
Στην απέναντι όχθη, ο ριζοσπαστικά λαϊκοδημοκρατικός Ρουσώ έγραφε στον «Αιμίλιο»: «Να είσθε καχύποπτοι απέναντι σε αυτούς τους κοσμοπολίτες, που αναλύουν διά μακρών στα βιβλία τους καθήκοντα για τους άλλους, τα οποία απεχθάνονται να εκπληρώνουν οι ίδιοι γύρω τους. Ενας τέτοιος φιλόσοφος αγαπά τους Τατάρους για να μην είναι υποχρεωμένος να αγαπά τον πλησίον του».
Η Αριστερά
Η εκστρατεία Σαρκοζί περί εθνικής ταυτότητας αποτελεί, από μια άποψη, τη Νέμεση των Σοσιαλιστών, καθώς η Σεγκολέν Ρουαγιάλ ανταγωνιζόταν, στις προεδρικές εκλογές, τον κεντροδεξιό ανθυποψήφιό της στο πεδίο της πατριωτικής πλειοδοσίας, τραγουδώντας τη «Μασσαλιώτιδα» και καλώντας τους οπαδούς της να βγάλουν την τρίχρωμη σημαία στο μπαλκόνι της. Αλλωστε, ο σημερινός υπουργός Εθνικής Ταυτότητας του Σαρκοζί, ο Ερίκ Μπεσόν, είναι πρώην βουλευτής των Σοσιαλιστών, υπήρξε μάλιστα μέλος του επιτελείου της Ρουαγιάλ, από το οποίο αποστάτησε στην τελική ευθεία προς τις προεδρικές εκλογές. Δυόμισι χρόνια αργότερα, η Αριστερά όλων των αποχρώσεων, από τους Σοσιαλιστές και τους Κομμουνιστές μέχρι το Νέο Αντικαπιταλιστικό Κόμμα του Μπεζανσενό, αρκείται στο να καταγγέλλει τον Σαρκοζί, δίνοντας την αίσθηση ότι παραλύει στο άκουσμα των λέξεων «έθνος» και «εθνικό». Αναρωτιέται κανείς γιατί δεν θα μπορούσε η γαλλική Αριστερά να ηγεμονεύσει σε ένα έθνος που γεννήθηκε από τη «μητέρα όλων των επαναστάσεων», απέναντι σε έναν Σαρκοζί ο οποίος, παρά τις πατριωτικές πόζες του, είναι εκείνος που ξανάφερε τη Γαλλία στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Είναι αλήθεια ότι η Αριστερά γεννήθηκε και ήκμασε ως διεθνιστική δύναμη, αλλά ο διεθνισμός, είναι σχέση ανάμεσα στα έθνη και όχι η μηδενιστική άρνησή τους.
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου